[ویکی فقه] در قضایای منقوضة الموضوع گفته می شود؛ اگر هر «الف» «ب» است، در نتیجه بعضی از غیر «الف» ها «ب» نیستند. برای من حل نشده است که چطور می شود از حکمی که برای الف ثابت است، برای غیر الف نتیجه گیری کرد و به نظر قضیه اصل در مورد غیر الف ها ساکت است. مثلا اگر نسبت الف و ب تساوی باشد، دیگر غیر الفی وجود ندارد تا بعضی از آنها ب نباشند.
برای اثبات صحت یک قضیه باید به قضایای دیگری که بین آن قضیه با قضیه اصلی ملازمه برقرار است، استناد کنیم. چنین ملازمه ای بین عکس مستوی، عکس نقیض و نقیض هر قضیه با اصل قضیه وجود دارد.یکی از بحث هایی که نقش و اهمیت آن در پی بردن به صدق قضیه کمتر از مباحث عکس نیست، مبحث نقیض است.نقض عبارت است از: «تحول القضیة الی اخری لازمة لها فی الصدق مع بقاء طرفی القضیة علی موضعها»؛ تبدیل یک قضیه به قضیه دیگری که در صدق با آن ملازم است به گونه ای که دو طرف قضیه بر جای خود باشند.
اقسام نقض قضیه
۱. نقض موضوع: «آن است که نقیض موضوع قضیه اول را موضوع برای قضیه دوم و عین محمولش را محمول قضیه دوم قرار داده و کم و کیف آن را تغییر می دهیم. به این تبدیل و جابجایی نقض موضوع اطلاق می شود و قضیه تبدیل شده را منقوض الموضوع می نامند». مانند «هر نقره فلز است» که نقض موضوعش می شود: «بعض غیر نقره فلز نیست». ۲. نقض محمول: «آن است که کیف قضیه را تغییر می دهیم، ولی در کم قضیه تغییری ایجاد نمی کنیم، آن گاه موضوع قضیه اول به همان صورت، موضوع قضیه دوم قرار می گیرد، ولی نقیض محمول قضیه اول را محمول قضیه دوم قرار می دهیم که به این تبدیل، و جابجایی نقض محمول و به قضیه تبدیل شده منقوضة المحمول گفته می شود». مانند: «هر انسانی حیوان است» که نقض محمولش می شود: «هیچ انسانی غیرحیوان نیست». ۳. نقض موضوع و محمول هر دو: «آن است که نقیض موضوع و نقیض محمول قضیه اول را موضوع و محمول قضیه دوم قرار می دهیم، ولی کیف قضیه تغییری نمی کند، اما کم قضیه تغییر داده می شود. به این تغییر و جابجایی نقض موضوع و محمول و به قضیه ای که تبدیل شده «منقوضة الطرفین» یا «نقض تام» اطلاق می شود». مانند «هر نقره فلز است» که نقض تامش می شود «بعض غیر نقره غیر فلز است». با عنایت به این که سؤال کاربر از قضیه منقوضة الموضوع بود، بحث را پیرامون قضیه منقوضة الموضوع ادامه خواهیم داد و از دیگر قضایا سخن به میان نمی آوریم.در بین قضایای محصوره چهارگانه، («موجبه کلیه،موجبه جزییه،سالبه کلیه،سالبه جزییه».) فقط قضایای کلیه یعنی موجبه کلیه و سالبه کلیه نقض موضوع دارند، ولی موجبه جزییه و سالبه جزییه نقض موضوع ندارند.نقض موضوع موجبه کلیه، سالبه جزییه («مانند: «هر نقره فلز است»، نقض موضوعش می شود «بعض غیر نقره فلز نیست».) و نقض موضوع سالبه کلیه نیز موجبه جزییه («مانند: «هیچ آهنی طلا نیست» نقض موضوعش می شود «بعض غیر آهن طلا است.») می شود. بنابراین نقض موضوع در قضیه «هر نقره فلز است»، که موجبه کلیه است، می شود «بعض غیر نقره فلز نیست»، و نقض موضوع در قضیه «هیچ آهنی طلا نیست» که سالبه کلیه است، می شود «بعض غیر آهن طلا است».بدین توضیح که هرگاه قضیه «هر الف، ب است» صادق باشد - با توجه به ملازمه ای که بین اصل قضیه با نقیضش برقرار است- باید قضیه «بعض غیر الف، ب نیست» نیز صادق باشد.
طرح یک اشکال
ممکن است اشکال شود به این که وقتی می گویید: «هر الف، ب است»، معنایش این است که هر ب نیز الف است. در این صورت غیر الفی که ب باشد مفروض نیست تا شما بخواهید بگویید: «بعض غیر الف ب نیستند»، بلکه باید بگویید: هیچ غیر الفی ب نیست.
← جواب اشکال
...
برای اثبات صحت یک قضیه باید به قضایای دیگری که بین آن قضیه با قضیه اصلی ملازمه برقرار است، استناد کنیم. چنین ملازمه ای بین عکس مستوی، عکس نقیض و نقیض هر قضیه با اصل قضیه وجود دارد.یکی از بحث هایی که نقش و اهمیت آن در پی بردن به صدق قضیه کمتر از مباحث عکس نیست، مبحث نقیض است.نقض عبارت است از: «تحول القضیة الی اخری لازمة لها فی الصدق مع بقاء طرفی القضیة علی موضعها»؛ تبدیل یک قضیه به قضیه دیگری که در صدق با آن ملازم است به گونه ای که دو طرف قضیه بر جای خود باشند.
اقسام نقض قضیه
۱. نقض موضوع: «آن است که نقیض موضوع قضیه اول را موضوع برای قضیه دوم و عین محمولش را محمول قضیه دوم قرار داده و کم و کیف آن را تغییر می دهیم. به این تبدیل و جابجایی نقض موضوع اطلاق می شود و قضیه تبدیل شده را منقوض الموضوع می نامند». مانند «هر نقره فلز است» که نقض موضوعش می شود: «بعض غیر نقره فلز نیست». ۲. نقض محمول: «آن است که کیف قضیه را تغییر می دهیم، ولی در کم قضیه تغییری ایجاد نمی کنیم، آن گاه موضوع قضیه اول به همان صورت، موضوع قضیه دوم قرار می گیرد، ولی نقیض محمول قضیه اول را محمول قضیه دوم قرار می دهیم که به این تبدیل، و جابجایی نقض محمول و به قضیه تبدیل شده منقوضة المحمول گفته می شود». مانند: «هر انسانی حیوان است» که نقض محمولش می شود: «هیچ انسانی غیرحیوان نیست». ۳. نقض موضوع و محمول هر دو: «آن است که نقیض موضوع و نقیض محمول قضیه اول را موضوع و محمول قضیه دوم قرار می دهیم، ولی کیف قضیه تغییری نمی کند، اما کم قضیه تغییر داده می شود. به این تغییر و جابجایی نقض موضوع و محمول و به قضیه ای که تبدیل شده «منقوضة الطرفین» یا «نقض تام» اطلاق می شود». مانند «هر نقره فلز است» که نقض تامش می شود «بعض غیر نقره غیر فلز است». با عنایت به این که سؤال کاربر از قضیه منقوضة الموضوع بود، بحث را پیرامون قضیه منقوضة الموضوع ادامه خواهیم داد و از دیگر قضایا سخن به میان نمی آوریم.در بین قضایای محصوره چهارگانه، («موجبه کلیه،موجبه جزییه،سالبه کلیه،سالبه جزییه».) فقط قضایای کلیه یعنی موجبه کلیه و سالبه کلیه نقض موضوع دارند، ولی موجبه جزییه و سالبه جزییه نقض موضوع ندارند.نقض موضوع موجبه کلیه، سالبه جزییه («مانند: «هر نقره فلز است»، نقض موضوعش می شود «بعض غیر نقره فلز نیست».) و نقض موضوع سالبه کلیه نیز موجبه جزییه («مانند: «هیچ آهنی طلا نیست» نقض موضوعش می شود «بعض غیر آهن طلا است.») می شود. بنابراین نقض موضوع در قضیه «هر نقره فلز است»، که موجبه کلیه است، می شود «بعض غیر نقره فلز نیست»، و نقض موضوع در قضیه «هیچ آهنی طلا نیست» که سالبه کلیه است، می شود «بعض غیر آهن طلا است».بدین توضیح که هرگاه قضیه «هر الف، ب است» صادق باشد - با توجه به ملازمه ای که بین اصل قضیه با نقیضش برقرار است- باید قضیه «بعض غیر الف، ب نیست» نیز صادق باشد.
طرح یک اشکال
ممکن است اشکال شود به این که وقتی می گویید: «هر الف، ب است»، معنایش این است که هر ب نیز الف است. در این صورت غیر الفی که ب باشد مفروض نیست تا شما بخواهید بگویید: «بعض غیر الف ب نیستند»، بلکه باید بگویید: هیچ غیر الفی ب نیست.
← جواب اشکال
...
wikifeqh: نقض_قضیه