نقص شاتکی

نقص شاتکی ( به انگلیسی: Schottky defect ) یکی از عیوب نقطه ای در بلورشناسی است که در سرامیک ها اتفاق می افتد و زمانی به وجود می آید که به تعداد استوکیومتری، کاتیون و آنیون از ساختار خارج شود. از آنجایی که سرامیک ها از یون های باردار تشکیل می شوند و باید شرایط خنثی بودن الکتریکی حفظ شود، عیوب در سرامیک ها به تنهایی اتفاق نمی افتد، یکی از انواع این عیوب یک جفت جای خالی کاتیون و آنیون است که به آن نقص شاتکی می گویند. مثلاً در ZnO، نقص شاتکی با تهی جایی یک یون Zn+2 و یک یون O - 2 به وجود می آید یا در TiO2 نقص شاتکی با حذف دو یون O - 2 و یک یون Ti+4 به وجود می آید. این جفت جای خالی در موادی با فرمول شیمیایی MX دیده می شود و لزوماً در کنار یکدیگر نیستند همچنین تعداد نقص های شاتکی برابر با نصف تعداد جای خالی ها می باشد. در ساختارهای پیچیده تر مانند MX 2 تعادل بار کریستال به صورت دو جای خالی آنیون و یک جای خالی کاتیون و در M 2 X 3 به صورت سه جای خالی آنیون و دو حای خالی کاتیون می باشد. [ ۱]
تعداد نقص های شاتکی در یک کریستال با فرمول MX از رابطه زیر بدست می آید:[ ۱]
n s ≈ N . e x p ( − Δ H S 2 k T )
که در آن n s تعداد نقص های شاتکی، N تعداد اتم های M ( اتم های غیر فلزی ) تحت تأثیر نقص شاتکی در واحد حجم، Δ H S آنتالپی تشکیل یک نقص شاتکی، k ثابت بولتزمن و T دما برحسب کلوین می باشد.
این گونه از نقص در ترکیبات به شدت یونی، به شدت کئوردینه و در ترکیباتی که در شبکه بلور آن ها تفاوت اندکی در اندازه کاتیون ها و آنیون ها وجود دارد مشاهده می شود.
مانند: Nacl - KCl - KBr - CsCl - AgBr