نقد عقل عملی

نقدِ عقلِِ عملی
کتابی فلسفی از ایمانوئل کانت، منتشر شده به آلمانی در ۱۷۸۸. کانت در مهم ترین اثرش، نقد عقل محض، به امکان وجود مابعدالطبیعه ای مربوط به آداب و اخلاق پرداخت و برای معرفی این مابعدالطبیعه، نقد عقل عملی را نوشت، اما روش تحقیق خود را معکوس کرد. در این کتاب آزادی به عنوان دلیل وجودی اخلاق جست وجو شده است. به عبارتی، قانون اخلاقی تابع اندیشۀ آزادی است و بنابراین، عقل محض فی نفسه عملی است، زیرا اندیشۀ عقلانی آزادی فی نفسه تعیین کنندۀ زندگی اخلاقی است و واقعیت آن را ثابت می کند. این کتاب نیز همچون دیگر اثر کانت شامل نظریۀ عناصر و روش شناسی است، و نظریۀ عناصر آن فقط به «تحلیل» و «جدل» تقسیم می شود. کانت پس از طرح این مباحث، به مفهوم متعلق عقل محض عملی، یعنی نتیجۀ احتمالی آزادی از نظر اخلاقی (خیر یا شر) پرداخته، و بخش بعدی کتاب را به تحلیل محرکات عقل عملی یا انگیزۀ تعیین کننده و ذهنی ارادۀ اخلاقی اختصاص داده است. نقد عقل عملی که دومین اثر اساسی کانت است، بر تمام اندیشۀ فلسفی پس از خود تأثیری ژرف نهاد. این اثر مسائل اخلاقی را بر دیدگاهی کاملاً نو بنا کرد، علم اخلاق را از ابتذال جزمی آن بیرون کشید و بر آن داشت تا به شیوه ای عقلانی و منظم دربارۀ اخلاق بیندیشد، و نیز باعث برانگیختن مباحثه های شدیدی میان پیروان مذاهب اصالت صورت، اصالت شخصیت انسانی، اصالت معنی، و پدیدارشناسان شد.