نعمه اللهیه

نِعمَةاللّهیّه
یکی از فرقه های چهارده گانۀ منشعب از سلسلۀ معروفیه، منسوب به شاه نعمت الله ولی، از معروف ترین و قدرتمندترین مشایخِ صوفی. کرسی نامۀ مشایخ این سلسله چنین است: ۱. نعمت الله ولی؛ ۲. عبدالله یافعی؛ ۳. ابوصالح بربری؛ ۴. نجم الدین کوفی؛ ۵. شیخ ابوالفتوح شهید؛ ۶. ابومدین مغربی؛ ۷. ابوسعید اندلسی؛ ۸. ابوالبرکات؛ ۹. ابوالفضل بغدادی؛ ۱۰. احمد غزالی؛ ۱۱. ابوبکر نسّاج؛ ۱۲. ابوالقاسم گرکانی؛ ۱۳. ابوعثمان مغربی؛ ۱۴. ابوعلی کاتب؛ ۱۵. ابوعلی رودباری؛ ۱۶. جنید بغدادی؛ ۱۷. سَرّی سقطی؛ ۱۸. معروف کرخی. نعمةاللهیه حدود دَه خلیفۀ دیگر هم دارد که در میان آنان، برهان الدین خلیل الله، فرزند او، شهرتی بیشتر از دیگران یافت. این سلسله، در آغاز، فرقه ای بود با گرایش های سنّیانه، هرچند بعدها به ویژه در حوزۀ ایران، سراسر رنگ تشیّع به خود گرفت. شاه نعمت الله ولی، در شمار پراثرترین مشایخ متأخّر نیز هست، و از این رو، نگاشته های او، که بعدها در شمار مهم ترین کتب این فرقه قرار گرفت، صورتی ذوقی و تجریدی به این فرقه بخشید. شروح چندگانۀ او بر فصوص الحکم، که هرکدام ویژۀ جانبی از آن است، نیز، در تقویت جنبۀ علمیِ این سلسله سخت مؤثر بود. سلسلۀ نعمةاللهیّه، در قالب انشعابات مختلفی همچون نعمةاللهیّه صفی علیشاهی و نعمةاللهیه صالح علیشاهی، امروزه از فعال ترین نهادهایِ صوفیانه در ایران هستند و سلسلۀ متّصلی از مشایخ را تا قطبِ اعلای سلسله حفظ کرده اند. شماری آثار عارفانۀ ارزشمند نیز، در دورۀ متأخّر این سلسله ها پدید آمده است. این سلسله در هند هم نفوذ و گسترش بسیار دارد.