نظریه نخبگان ( به انگلیسی: Elite theory ) در علوم سیاسی و جامعه شناسی، نظریه ای از دولت است که به دنبال توصیف و تبیین روابط قدرت در جامعه معاصر است. این نظریه باورمند است که اقلیتی کوچک ولی متشکل از اعضای نخبگان اقتصادی و شبکه های برنامه ریزی سیاست، بیشترین قدرت را دارند - و اینکه این قدرت مستقل از انتخابات دموکراتیک است.
... [مشاهده متن کامل]
اعضای نخبگان قدرت از طریق موقعیت خود در شرکتها یا در هیئت مدیره شرکت ها و نفوذ بر شبکه های برنامه ریزی خط مشی از طریق حمایت مالی از بنیادها یا سمت ها با اندیشکدهها یا گروه های گفتگوی سیاست، تأثیر چشمگیری بر تصمیم های شرکت ها و دولت می گذارند.
ویژگی های اساسی این نظریه عبارت است از تمرکز قدرت، یکپارچگی نخبگان، تنوع و ناتوانی غیرنخبگان، یکپارچگی منافع نخبگان به سبب پیشینه و موقعیت مشترک و ویژگی تعیین کننده قدرت، موقعیت نهادی است.
نظریه نخبگان با کثرت گرایی ( بیش از یک نظام قدرت ) مخالف است، سنتی که بر این نکته تأکید می کند که چگونه گروه ها و منافع اجتماعی متعدد بر اشکال مختلف نمایندگی در مجموعه های قدرتمندتر حاکمان تأثیر می گذارند که به نتایج سیاسی شایسته ای کمک می کند که بیانگر نیازهای جمعی یک جامعه است.
نظریه نخبگان استدلال می کند دموکراسی یک اشتباه آرمان شهری است، همان طور که به طور سنتی در سنت محافظه کارانه ایتالیایی دیده می شود، دموکراسی در شکل آرمانی خود در سرمایه داری قابل تحقق نیست ( دیدگاه رایج مارکسیست نظریه پردازان نخبه الهام گرفته شده ) .
حتی زمانی که کل گروه ها ظاهراً به طور کامل از شبکه های سنتی قدرت دولت کنار گذاشته شده اند ( از نظر تاریخی، بر اساس معیارهای دلخواه مانند اشراف، نژاد، جنسیت یا مذهب ) ، نظریه نخبگان تشخیص می دهد که «ضد نخبگان» اغلب در چنین گروه های حذف شده رشد می کنند. گفت وگو بین چنین گروه های محروم با دولت را می توان به عنوان گفت وگو بین نخبگان و مخالفان تحلیل کرد. یک مسئله عمده، به نوبه خود، توانایی نخبگان برای انتخاب ضد نخبگان است.
نظام های دموکراتیک بر این فرض عمل می کنند که رفتار رأی دهی تأثیر مستقیم و چشمگیری بر نتایج سیاست گذاری دارد و این نتایج توسط بیشترین رأی دهندگان ترجیح داده می شود. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۴ که ترجیحات رأی دهندگان را به نتایج سیاست مرتبط می کرد، نشان داد همبستگی آماری بین این دو به شدت به میزان درآمد رأی دهنده وابسته است. در کمترین درآمد نمونه گیری شده در داده ها، ضریب همبستگی به صفر رسید در حالی که بالاترین درآمد دارای ضریب همبستگی بالای ۰/۶ بود. نتیجه پژوهش این شد که بین درآمد رأی دهندگان و اینکه چقدر ترجیحات سیاستی آنها به واقعیت تبدیل می شود، همبستگی قوی و خطی وجود دارد. علت این همبستگی هنوز در مطالعات بعدی ثابت نشده است ولی یک حوزه فعال پژوهشی است.
... [مشاهده متن کامل]
اعضای نخبگان قدرت از طریق موقعیت خود در شرکتها یا در هیئت مدیره شرکت ها و نفوذ بر شبکه های برنامه ریزی خط مشی از طریق حمایت مالی از بنیادها یا سمت ها با اندیشکدهها یا گروه های گفتگوی سیاست، تأثیر چشمگیری بر تصمیم های شرکت ها و دولت می گذارند.
ویژگی های اساسی این نظریه عبارت است از تمرکز قدرت، یکپارچگی نخبگان، تنوع و ناتوانی غیرنخبگان، یکپارچگی منافع نخبگان به سبب پیشینه و موقعیت مشترک و ویژگی تعیین کننده قدرت، موقعیت نهادی است.
نظریه نخبگان با کثرت گرایی ( بیش از یک نظام قدرت ) مخالف است، سنتی که بر این نکته تأکید می کند که چگونه گروه ها و منافع اجتماعی متعدد بر اشکال مختلف نمایندگی در مجموعه های قدرتمندتر حاکمان تأثیر می گذارند که به نتایج سیاسی شایسته ای کمک می کند که بیانگر نیازهای جمعی یک جامعه است.
نظریه نخبگان استدلال می کند دموکراسی یک اشتباه آرمان شهری است، همان طور که به طور سنتی در سنت محافظه کارانه ایتالیایی دیده می شود، دموکراسی در شکل آرمانی خود در سرمایه داری قابل تحقق نیست ( دیدگاه رایج مارکسیست نظریه پردازان نخبه الهام گرفته شده ) .
حتی زمانی که کل گروه ها ظاهراً به طور کامل از شبکه های سنتی قدرت دولت کنار گذاشته شده اند ( از نظر تاریخی، بر اساس معیارهای دلخواه مانند اشراف، نژاد، جنسیت یا مذهب ) ، نظریه نخبگان تشخیص می دهد که «ضد نخبگان» اغلب در چنین گروه های حذف شده رشد می کنند. گفت وگو بین چنین گروه های محروم با دولت را می توان به عنوان گفت وگو بین نخبگان و مخالفان تحلیل کرد. یک مسئله عمده، به نوبه خود، توانایی نخبگان برای انتخاب ضد نخبگان است.
نظام های دموکراتیک بر این فرض عمل می کنند که رفتار رأی دهی تأثیر مستقیم و چشمگیری بر نتایج سیاست گذاری دارد و این نتایج توسط بیشترین رأی دهندگان ترجیح داده می شود. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۴ که ترجیحات رأی دهندگان را به نتایج سیاست مرتبط می کرد، نشان داد همبستگی آماری بین این دو به شدت به میزان درآمد رأی دهنده وابسته است. در کمترین درآمد نمونه گیری شده در داده ها، ضریب همبستگی به صفر رسید در حالی که بالاترین درآمد دارای ضریب همبستگی بالای ۰/۶ بود. نتیجه پژوهش این شد که بین درآمد رأی دهندگان و اینکه چقدر ترجیحات سیاستی آنها به واقعیت تبدیل می شود، همبستگی قوی و خطی وجود دارد. علت این همبستگی هنوز در مطالعات بعدی ثابت نشده است ولی یک حوزه فعال پژوهشی است.
