نظریه اقتضا

[ویکی فقه] نظریه اقتض به نظریه قائلان به مقتضی بودن امر به شیء برای نهی تبعی از ضدّ آن اطلاق می شوذ و در علم اصول فقه کاربرد دارد.
نظریه اقتضا، یکی از نظریاتی است که در بحث ضد (الامر بالشی، هل یقتضی النهی عن ضده؟) ارائه شده است. بر اساس این نظریه، امر به شیء، اقتضای نهی تبعی از ضدش را داشته و بر آن دلالت می نماید، چه این ضد، ضد عام (نقیض یا ترک شیء) باشد و چه ضد خاص (معاند وجودی).
نکته
پیش از پرداختن به این نظریه، بیان این نکته لازم است که برخی از اصولیون هم چون مرحوم صاحب معالم بحث ضد را در زمره مباحث الفاظ آورده اند و از این رو، اقتضا را به دلالت لفظی تفسیر نموده اند، اما برخی دیگر مثل مرحوم آخوند خراسانی و محقق نایینی آن را جزء مباحث عقلی اصول دانسته و با این حال، اقتضا را به طور وسیع تفسیر نموده اند، به گونه ای که شامل اقتضا به نحو عینیت ( دلالت مطابقه )، اقتضا به نحو جزئیت ( دلالت تضمنی ) و اقتضا به نحو تلازم ( دلالت التزامی ) می شود، هر چند قدر متیقن اقتضا فقط دلالت التزامی است.
← اشکالات وارد شده صاحب معالم و آخوند
اینک به نظریه اقتضا از نظر رابطه با ضدّ عام و ضدّ خاص پرداخته می شود:
← بررسی نظریه اقتضا در ضد عام
...