نظریه اسکوپوس

نظریه اسکوپوس ( به انگلیسی: Skopos Theory ) یا ( به آلمانی: Skopostheorie ) مفهومی در زمینهٔ مطالعات ترجمه است و رابطهٔ تنگاتنگی با تمام پروژه های ترجمه دارد.
بنیان گذار این نظریه، زبان شناس آلمانی به نام هنس ورمیر است و دربرگیرنده این تفکر است که پیش از هرچیزی هم ترجمه و هم برگردان هم زمان کاربرد متن مبدأ و مقصد را باید در نظر داشته باشند.
نظریهٔ اسکوپوس به ترجمه به دیدِ یک عمل با هدف و مقصود مشخص می نگرَد، و چنین می پندارد که هر ترجمه شنونده یا مخاطب مشخصی را پیش روی خود دارد. ترجمه یعنی ایجاد یک متن مقصد در محیطی عین محیط مقصد، برای هدف مقصد و مخاطب مقصد در شرایط محیطی زبان مقصد. در نظریهٔ اسکوپوس، وضعیت و اهمیت متن مبدأ کم تر از اهمیتش در نظریه های معادل - بنا ( Equivalence - Based Theory ) است. متن مبدأ فقط «منبعی پیش نهادی از اطلاعات» است که مترجم از آن برای انتقال اطلاعات به زبان مقصد استفاده می کند. [ ۱]
پائول کاسمُل در مورد این نظریه می نویسد: «نظریه کاربردی شباهت زیادی به نظریهٔ اسکوپوس دارد و کاربرد ترجمه به دانش، انتظارات، ارزش ها و هنجارهای خوانندگان زبان مقصد بستگی دارد که بازهم از موقعیت و فرهنگی تأثیر می پذیرد و در آن زیست می کند. این عوامل تعیین می کنند که آیا کاربرد متن مبدأ یا نوشته های یک متن مبدأ را می توان حفظ کرد یا باید تعدیل نمود و یا حتی تغییرشان داد. »[ ۲]