[ویکی نور] نظری به تاریخ آذربایجان. «نظری به تاریخ آذربایجان»، تألیف محمدجواد مشکور(متوفی 1374ش)، به زبان فارسی است. در این اثر زوایای مختلف تاریخ و جغرافیای عمومی آذربایجان به اجمال مورد مطالعه قرار گرفته است.
کتاب به دوازده فصل تقسیم شده و در هر فصل به یکی از مسائل کلی مرتبط با جغرافیا، تاریخ، زبان، فرهنگ، آثار باستانی و جمعیت شناسی و یا کتاب شناسی و تصاویر آذربایجان پرداخته شده است. نویسنده انگیزه اش از نگارش کتاب را چنین بیان می کند: «قصد نگارنده از نوشتن این اوراق که از مجموع آنها کتابی فراهم آمده، نگارش تاریخ آذربایجان نبوده، بلکه این کتاب با همه ستبری آن مقدمه ای است، بر تاریخ تبریز».
چون شهر تبریز از قرن چهارم هجری که شهرتی به هم رسانیده، پایتخت و امّ البلاد آذربایجان بوده، و فرمانروایان آن بر آذربایجان و ارّان حکومت داشتند، از اینرو تدوین تاریخ چنین شهری بدون نظر به اوضاع آذربایجان و حوادثی که در آن خطّه پهناور روی داده، نارسا و مجمل می نمود، ناچار می بایستی بر آن مقدمه ای که مشتمل بر اطلاعاتی کلی درباره آن استان و بلاد ماوراء ارس باشد، نوشته شود. این مقدمه به سبب اهمیت موضوع و کثرت مسائلی که ناگزیر بایستی بدان ها اشاره می شد، آنقدر توسعه یافت که دیگر در نام تبریز نمی گنجید، لذا آنچه در این کتاب آمده، بیشتر جنبه عمومی و کلی دارد و از مسائلی در آن صحبت شده که پیش از خواندن تاریخ تبریز دانستن آنها ضروری است.
با این مقدمه به مطالب فصول مختلف کتاب نگاهی اجمالی می افکنیم:
در فصل اول کتاب جغرافیای تاریخی آذربایجان مورد مطالعه قرار گرفته است. نویسنده با استناد به منابعی؛ مانند: معجم البلدان یاقوت حموی و نزهةالقلوب حمدالله مستوفی چنین نتیجه گیری می کند که حدود آذربایجان کم و بیش همان حدود فعلی آن است. در مهم ترین بخش این فصل، شهرهای قدیم آذربایجان به نقل از منابع مختلف ذکر و اوضاع گذشته و کنونی آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب به دوازده فصل تقسیم شده و در هر فصل به یکی از مسائل کلی مرتبط با جغرافیا، تاریخ، زبان، فرهنگ، آثار باستانی و جمعیت شناسی و یا کتاب شناسی و تصاویر آذربایجان پرداخته شده است. نویسنده انگیزه اش از نگارش کتاب را چنین بیان می کند: «قصد نگارنده از نوشتن این اوراق که از مجموع آنها کتابی فراهم آمده، نگارش تاریخ آذربایجان نبوده، بلکه این کتاب با همه ستبری آن مقدمه ای است، بر تاریخ تبریز».
چون شهر تبریز از قرن چهارم هجری که شهرتی به هم رسانیده، پایتخت و امّ البلاد آذربایجان بوده، و فرمانروایان آن بر آذربایجان و ارّان حکومت داشتند، از اینرو تدوین تاریخ چنین شهری بدون نظر به اوضاع آذربایجان و حوادثی که در آن خطّه پهناور روی داده، نارسا و مجمل می نمود، ناچار می بایستی بر آن مقدمه ای که مشتمل بر اطلاعاتی کلی درباره آن استان و بلاد ماوراء ارس باشد، نوشته شود. این مقدمه به سبب اهمیت موضوع و کثرت مسائلی که ناگزیر بایستی بدان ها اشاره می شد، آنقدر توسعه یافت که دیگر در نام تبریز نمی گنجید، لذا آنچه در این کتاب آمده، بیشتر جنبه عمومی و کلی دارد و از مسائلی در آن صحبت شده که پیش از خواندن تاریخ تبریز دانستن آنها ضروری است.
با این مقدمه به مطالب فصول مختلف کتاب نگاهی اجمالی می افکنیم:
در فصل اول کتاب جغرافیای تاریخی آذربایجان مورد مطالعه قرار گرفته است. نویسنده با استناد به منابعی؛ مانند: معجم البلدان یاقوت حموی و نزهةالقلوب حمدالله مستوفی چنین نتیجه گیری می کند که حدود آذربایجان کم و بیش همان حدود فعلی آن است. در مهم ترین بخش این فصل، شهرهای قدیم آذربایجان به نقل از منابع مختلف ذکر و اوضاع گذشته و کنونی آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
wikinoor: نظری_به_تاریخ_آذربایجان