نظربازی اصطلاحی است بین صوفیان به دو معنی: [ ۱]
۱ - نگریستن به چهره زیبارویان که پاره ای از مشایخ حسن زیبارویان را آینه جمال حق میشمردند. از این رو زیباپرست و نظرباز بودند. حافظ گوید:
۲ - نظر بازی را به معنی رد و بدل کردن نظر میان عاشق و معشوق به کار می بردند. حافظ گوید:
اصطلاحات مربوط به نظربازی به طور گسترده ای در
ادبیات فارسی بازتاب یافته است. نظربازی آداب و رسوم و روش ها و فنونی برای خود داشته به طوری که حافظ آن را علم نظر نامیده.
نظربازی مخالفینی نیز داشته از پرشورترین آن ها
ابن جوزی ( مرگ ۵۹۷ ه. ق ) است که در کتاب «ذم الهوی» و بخش هایی از کتاب «تلبیس ابلیس» به بیان انتقادات و مخالفت های خود با نظربازی می پردازد. وی می نویسد که ابن طاهر مقدسی کتابی در دفاع از نظربازی نوشته بوده است.
اشاعره نظربازی را این گونه توجیه می کرده اند که مشاهدهٔ زیبایی همان مشاهدهٔ حق یا تمرینی برای مشاهدهٔ جمال حق است. یا حدیث مشهور دیگری به مضمون «نیکی را نزد خوبرویان بجوئید». [ ۲] [ منبع بهتری نیاز است]
