نظام العلماء سبزواری

میر سید جعفر نظام العلماء متخلص به فقیر و مشهور به نظام العلماء سبزواری ( ۱۲۷۶ قمری – ۱۳۱۸ شمسی ) ، عارف و شاعر عصر قاجار و پهلوی اول، برادر و همسنگر امین الشریعه در مبارزات اجتماعی و سیاسی و از مشروطه خواهان سبزوار بود. [ ۱]
نظام العلما و برادرش در سال ۱۳۱۶ قمری در دفاع از سید ابراهیم دهقان، زمینهٔ عزل علی نقی میرزا، حاکم سبزوار، را فراهم آوردند. [ ۲] نظام العلماء در کنار امین الشریعه، شاهزاده محمد هاشم میرزا افسر، میرزا محمود عربشاهی و رئیس الطلاب در مبارزات مشروطه طلبی فعال بود و هنگامی که در استبداد صغیر محمدعلی شاه قاجار امین الشریعه را به گرگان و افسر را به عشق آباد تبعید کرد، او نیز به نفی بلد محکوم و ساکن تهران شد. وی پس از فتح تهران در سال های آغازین مشروطیت، مدتها رئیس معارف و اوقاف سبزوار بود. [ ۳]
لقب نظام العلماء را مظفرالدین شاه به او داد. [ ۴] پس از اجباری شدن داشتن نام خانوادگی در ایران، او نام خانوادگی اش را «سید فقیر» انتخاب کرد. [ ۵]
سید یحیی نظامزاده ( وکیل دادگستری و رئیس مصدقی های سبزوار ) که خانه او را در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ آتش زدند، پسر وی بود.
شرح حال و نمونهٔ آثار و اشعار وی و همچنین وصیت نامه اش در کتاب تاریخ سبزوار تألیف سید علینقی امین و برخی کتاب های دیگر به چاپ رسیده است. همچنین سلطان حسین تابنده در چاپ سوم کتاب نابغه علم و عرفان، خاطره ای راجع به غلو یکی از مریدان نسبت به سلطان علیشاه گنابادی را از قول او نقل کرده است. وی در شعر به «فقیر» تخلص می کرد. قصیدهٔ «کدو» از قصاید بلند عرفانی اوست و مطلع آن اینگونه است:[ ۶]
نظام العلما اواخر عمر به مزرعهٔ اسماعیلی در روستای قاسمی ( ششتمد ) بازگشت و دو ماه پس از درگذشت برادرش، امین الشریعه، در همان روستا درگذشت و آرامگاهش نیز همان جاست. [ ۷]