نصر حامد ابو زید ( به عربی نصر حامد أبو زید ) ( متولد ۱۰ ژوئیه ۱۹۴۳—درگذشت ۵ ژوئیه۲۰۱۰ ) متفکر مصری قرآن و یکی از متکلمان آزاداندیش و پیشرو در اسلام بود. او برای پروژه خود یعنی تفسیر انسانی از قرآن مشهور است.
... [مشاهده متن کامل]
نصر حامد ابو زید در نزدیکی طنطا دنیا آمد. در سن ۱۲ سالگی، او به اتهام هواداری از اخوان المسلمین به زندان افتاد. پس از دریافت آموزش های فنی او برای ارتباطات سازمان ملی در قاهره کار کرده است. در همان زمان، او در دانشگاه قاهره شروع به تحصیل کرد و درجه کارشناسی خود را در ۱۹۷۲، کارشناسی ارشد خود را در ۱۹۷۷ با پایان نامه ای با عنوان «مسئلهٔ مجاز در قرآن و تفسیر عقلی قرآن در نظر معتزله» و درجه دکترایش را در ۱۹۸۱ با رساله ای با نام «تأویل قرآن در نظر ابن عربی» در رشتهٔ زبان و ادبیات عربی بدست آورد. در سال ۱۹۸۲، او به گروه زبان و ادبیات عربی در دانشگاه قاهره به عنوان استادیار پیوست. در سال ۱۹۹۵، وی به رتبه استاد تمام ارتقاء یافت. زمانی به مادرید، پایتخت اسپانیا، مهاجرت کرد و سپس به دانشگاه لیدن هلند رفت و تا پایان عمر در آنجا زندگی کرد.
نصر حامد ابو زید نگاهی نوگرایانه به آموزه های دینی داشت و از این روی با مخالفت های شدیدی از سوی دست اندرکاران رسمی دین اسلام روبرو بود.
یکی از اصلی ترین نظریات نصر حامد ابوزید باور او به انسانی بودن قرآن، بود. او همچنین می گفت برای برداشت قرآن باید از علوم رایج بهره گیری کرد. نصر حامد ابو زید این نظریه های خود را از آن میان در کتابی که با نام «معنای متن» که به پارسی برگردان شده است، مطرح کرده بود.
او قرآن را کلام محمد می دانست:
برای مومنان حتی کاغذ این کتاب هم مقدس است. اما برای من به عنوان یک محقق، این کتابی است که عده ای در ساختن اش مشارکت داشته اند. من شاهد دریافت هیچ کلمه ای توسط محمد از سوی خدا نبوده ام. من به عنوان یک مسلمان فقط شاهد گزارش محمد از مواجه او با خدا هستم. می توان مسلمان ها را متقاعد کرد که این کتاب محمد است. قرآن کلام محمد، بشری همچون خود ماست. کسی که مدعی شد از خدا وحی دریافت می کند و ما هم او را باور کردیم. اما ما فقط کلام محمد را در اختیار داریم و لذا با امر انسانی روبرو هستیم. بر خلاف انتظار، آن ها مرا نکشتند.
او از آغاز کار آکادمیک خود سعی در توسعه دیدگاه هرمنوتیکی تازه ای از قرآن و متون مقدس اسلامی داشت و استدلال می کرد که آن ها باید در بستر تاریخی و فرهنگی زمان خود تفسیر شوند.
... [مشاهده متن کامل]
نصر حامد ابو زید در نزدیکی طنطا دنیا آمد. در سن ۱۲ سالگی، او به اتهام هواداری از اخوان المسلمین به زندان افتاد. پس از دریافت آموزش های فنی او برای ارتباطات سازمان ملی در قاهره کار کرده است. در همان زمان، او در دانشگاه قاهره شروع به تحصیل کرد و درجه کارشناسی خود را در ۱۹۷۲، کارشناسی ارشد خود را در ۱۹۷۷ با پایان نامه ای با عنوان «مسئلهٔ مجاز در قرآن و تفسیر عقلی قرآن در نظر معتزله» و درجه دکترایش را در ۱۹۸۱ با رساله ای با نام «تأویل قرآن در نظر ابن عربی» در رشتهٔ زبان و ادبیات عربی بدست آورد. در سال ۱۹۸۲، او به گروه زبان و ادبیات عربی در دانشگاه قاهره به عنوان استادیار پیوست. در سال ۱۹۹۵، وی به رتبه استاد تمام ارتقاء یافت. زمانی به مادرید، پایتخت اسپانیا، مهاجرت کرد و سپس به دانشگاه لیدن هلند رفت و تا پایان عمر در آنجا زندگی کرد.
نصر حامد ابو زید نگاهی نوگرایانه به آموزه های دینی داشت و از این روی با مخالفت های شدیدی از سوی دست اندرکاران رسمی دین اسلام روبرو بود.
یکی از اصلی ترین نظریات نصر حامد ابوزید باور او به انسانی بودن قرآن، بود. او همچنین می گفت برای برداشت قرآن باید از علوم رایج بهره گیری کرد. نصر حامد ابو زید این نظریه های خود را از آن میان در کتابی که با نام «معنای متن» که به پارسی برگردان شده است، مطرح کرده بود.
او قرآن را کلام محمد می دانست:
برای مومنان حتی کاغذ این کتاب هم مقدس است. اما برای من به عنوان یک محقق، این کتابی است که عده ای در ساختن اش مشارکت داشته اند. من شاهد دریافت هیچ کلمه ای توسط محمد از سوی خدا نبوده ام. من به عنوان یک مسلمان فقط شاهد گزارش محمد از مواجه او با خدا هستم. می توان مسلمان ها را متقاعد کرد که این کتاب محمد است. قرآن کلام محمد، بشری همچون خود ماست. کسی که مدعی شد از خدا وحی دریافت می کند و ما هم او را باور کردیم. اما ما فقط کلام محمد را در اختیار داریم و لذا با امر انسانی روبرو هستیم. بر خلاف انتظار، آن ها مرا نکشتند.
او از آغاز کار آکادمیک خود سعی در توسعه دیدگاه هرمنوتیکی تازه ای از قرآن و متون مقدس اسلامی داشت و استدلال می کرد که آن ها باید در بستر تاریخی و فرهنگی زمان خود تفسیر شوند.
