نشریه ترقی

[ویکی فقه] ترقّی، نشریه. عنوان دو نشریة سیاسی و اجتماعی است.
۱) نشریه ای در دورة مشروطه. این نشریه را میرزامحمد علی خان طهرانی، ملقب به اسلامبولی، در ۱۳۲۵ در تهران چاپ می کرد. وی که مدتی در استانبول زندگی کرده بود و با فرهنگ و اندیشة غرب آشنایی داشت، در بازگشت به ایران، نخستین شمارة ترقّی را در هفدهم صفر ۱۳۲۵ در چهار صفحة دو ستونی با موضوعات سیاسی و علمی و ادبی چاپ سنگی کرد. ترقّی دو بار در هفته منتشر می شد. از موضوعات مهم مندرج در آن قانون و مسائل اجتماعی بود، از جمله مقالة «قانون» و «مجازات مضاعف برای تکرار جرایم»، مطالبی درباره وقایع مشروطیت و شورش میدان توپخانه و کمیسیون حفظ الصحه و بهداشت آب دارالخلافة تهران. مقالات به نام علی بن یوسف زنجانی و عبدالحسین طبیب یزدی نوشته می شد. به نظر محیط طباطبائی (ص ۱۳۸ـ۱۳۹) ترقّی در مقایسه با دیگر جراید مشروطه، عادی و میانه بود، اما چون میرزامحمدعلی خان پس از به توپ بستن مجلس در ۱۳۲۶، با میرزا جهانگیرخان شیرازی (صوراسرافیل) و سلطان العلمای خراسانی هم بند شد، پرآوازه گردید. محمدعلی خان بر خلافآن دو تن اعدام نشد؛ با توجه به یکی از مقاله های تند او در ترقّی ــ که رابینو ذکر کرده ــ رهایی او تعجب برانگیز است. از زمان زندانی شدن محمدعلی خان به بعد، از ادامة فعالیت او و روزنامه اش خبری در دست نیست. به گفتة رابینو ، شمارة ۲۲ روزنامه در چهارم رجب ۱۳۲۵ منتشر شد. تربیت نیز از شماره های منتشرشدة ترقّی تا شمارة ۲۲ را دیده بوده است.
دومین نشریه
۲) نشریه ای در دورة . این نشریه را لطف اللّه ترقّی در تهران منتشر می کرد. احتمالاً وی پیش از آن هم فعالیت مطبوعاتی داشته، زیرا در فهرست مندرج در روزنامة نجات ایران، نام وی جزو مدیران جراید سال ۱۳۰۱ ش آمده است. وی دورة اول ترقّی را با نام میرزالطف اللّه دانشمند منتشر می کرد و مدیر مسئول این دوره بود. شروع انتشار ترقّی مصادف با دورة تثبیت حکومت رضاشاه (۱۳۰۴ـ۱۳۲۰ ش) بود، ازینرو از یک سو با ملی گرایی افراطی، در سیاستهای فرهنگی رضاشاه جایی یافت و از سوی دیگر با تأکید بر اسلام در مردم نفوذ کرد. نخستین شمارة دورة اول ترقّی در ۲۲ تیر ۱۳۰۲ منتشر شد. در این دوره ترقّی سه شماره در هفته و در دو صفحة چهار ستونی چاپ می شد و به طورکلی مشتمل بود بر سه مقاله و وقایع داخلی و وقایع خارجی. مقالاتی نیز درباره سیاست خارجی داشت، از جمله مقاله ای درباره اجلاس موصل ، و نیز مقاله هایی که ملی گرایی ترقّی را نشان می دهد، نظیر مقاله ای ستایش آمیز درباره پارسیان هندوستان به قلم ا. ع. کیانی و تذکر در باب برخورد احتیاط آمیز با اخبار خبرگزاریهای بیگانه مانند رویتر و بی سیم مسکو .
← اهداف نشریه
(۱) اسناد مطبوعات ایران : ۱۳۲۰ـ۱۳۳۲ ، چاپ غلامرضا سلامی و محسن روستایی ، تهران : سازمان اسناد ملی ایران ، ۱۳۷۴ـ۱۳۷۶ ش .(۲) اسناد مطبوعات : ۱۲۸۶ـ۱۳۲۰ ه . ش ، چاپ کاوه بیات و مسعود کوهستانی نژاد، تهران : سازمان اسناد ملی ایران ، ۱۳۷۲ ش .(۳) اسنادی از مطبوعات ایران : ۱۳۴۰ـ۱۳۲۰ ه . ش ، تهیه و تنظیم ادارة کل آرشیو، اسناد و موزة دفتر رئیس جمهور، تهران : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان چاپ و انتشارات ، ۱۳۷۸ ش .(۴) مسعود برزین ، شناسنامة مطبوعات ایران از ۱۲۱۵ تا ۱۳۵۷ شمسی ، تهران ۱۳۷۱ ش .(۵) محمدعلی تربیت ، تاریخ مطبوعات ایران ، در ادوارد گرانویل براون ، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورة مشروطیت ، ج ۲، ترجمة محمد عباسی ، تهران ?( ۱۳۳۷ ش ) .(۶) یاسنت لویی رابینو، روزنامه های ایران : از آغاز تا سال ۱۳۲۹ ه ق / ۱۲۸۹ ه ش ، با اضافات و شرح کامل به همراه تصاویر روزنامه ها ، ترجمه و تدوین جعفر خمامی زاده ، تهران ۱۳۷۲ ش .(۷) محمد صدرهاشمی ، تاریخ جراید و مجلات ایران ، اصفهان ۱۳۶۳ـ۱۳۶۴ ش .(۸) محمد محیط طباطبائی ، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران ، تهران ۱۳۷۵ ش .(۹) خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی ، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۴ ش .