نشانگر مولکولی یا مارکر مولکولی ( به انگلیسی: Molecular Marker ) یک نمونه مولکول است که از یک جاندار گرفته شده است و اطلاعاتی دربارهٔ آن دربردارد. نشانگر مولکولی می تواند برای شناسایی ویژگی هایی در جاندار نمونه گرفته شده، به کارگرفته شود؛ مانند دی ان ای که یک نشانگر مولکولی شامل اطلاعاتی دربارهٔ تبارشناسی، اختلالات ژنتیکی و تاریخ حیات می باشد. بخش ویژه ای از دی ان ای ( نشانگر ژنتیکی ) برای شناسایی چیرگی ژنتیکی ( غالبیت ) در الل های بیماری هایی مانند فیبروزیز سیستیک، طبقه بندی گونه ها ( فیلوژنتیک ) ، شناسایی ژنتیکی افراد، شناسایی بیماری های ویروسی و جرم شناسی ( پزشکی قانونی ) استفاده می شود. [ ۱]
در ژنتیک، یک نشانگر مولکولی به معنای نشانگر ژنتیکی شناخته می شود که تکه ای از دی ان ای است که با بخش معینی در مادهٔ ژنتیکی مرتبط می باشد. نشانگرهای مولکولی در زیست شناسی مولکولی و زیست فناوری برای شناسایی یک توالی مشخص از دی ان ای در خزانه ای از دی ان ای های نامشخص استفاده می شوند.
گونه های بسیاری از نشانگرهای ژنتیکی وجود دارد که هرکدام سودمندی ها و محدودیت های ویژهٔ خود را دارند. درون نشانگرهای ژنتیکی خود سه گروه از نشانگرها وجود دارند: «نشانگرهای نسل اول»، «نشانگرهای نسل دوم» و «نشانگرهای نسل جدید». [ ۲] نشانگرهای موجود در سه گروه فوق نیز می توانند خود به دو گونهٔ غالب کامل و غالب هم بارز تفکیک شوند. [ ۳] شناسایی غالبیت کامل یا غالبیت هم بارز با یک نشانگر می تواند به شناسایی خالص بودن یا ناخالص بودن آن جاندار از آن ژن کمک کند. نشانگرهای غالب هم بارز به دلیل اینکه بیش از یک الل را شناسایی می کنند و بدین ترتیب پژوهشگران می توانند یک الل خاص را در فنون ترسیم نقشه ژنتیکی دنبال کنند.
نقشه ژنتیکی در شناسایی مکان نشانگر خاصی در مادهٔ ژنتیکی کمک بسیاری می کند. دو گونه نقشه برای تحلیل ژنتیکی تهیه می شود: نخست نقشهٔ فیزیکی که نشان می دهد کدام کروموزوم مورد بررسی است و مکان، کجای همان کروموزوم است. دوم نقشهٔ پیوستگی ( لینکاژ ) که نشان می دهد چطور ژن های مشخصی به ژن های دیگر متصل اند. در نقشهٔ پیوستگی ممکن است فاصله از بقیهٔ ژن ها بر مبنای سانتی مورگان ( cM ) بیان شود. [ ۴]
به طور کلی، نشانگرهای بیوشیمیایی همان نشانگرهای پروتئینی هستند. این نشانگرها بر مبنای تغییر در گونه و توالی آمینواسیدها استوار هستند. مهم ترین نشانگر پروتئینی آلوآنزیم است. آلوآنزیم ها شکل های گوناگونی از یک آنزیم هستند که توسط الل های مختلفی در جایگاه های ژنی ( لوکوس ) یکسانی بیان می شوند و این آلوآنزیم ها از گونه ای تا گونهٔ دیگر متفاوت اند؛ بنابراین برای شناسایی اختلافات، آلوآنزیم ها استفاده می شوند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر ژنتیک، یک نشانگر مولکولی به معنای نشانگر ژنتیکی شناخته می شود که تکه ای از دی ان ای است که با بخش معینی در مادهٔ ژنتیکی مرتبط می باشد. نشانگرهای مولکولی در زیست شناسی مولکولی و زیست فناوری برای شناسایی یک توالی مشخص از دی ان ای در خزانه ای از دی ان ای های نامشخص استفاده می شوند.
گونه های بسیاری از نشانگرهای ژنتیکی وجود دارد که هرکدام سودمندی ها و محدودیت های ویژهٔ خود را دارند. درون نشانگرهای ژنتیکی خود سه گروه از نشانگرها وجود دارند: «نشانگرهای نسل اول»، «نشانگرهای نسل دوم» و «نشانگرهای نسل جدید». [ ۲] نشانگرهای موجود در سه گروه فوق نیز می توانند خود به دو گونهٔ غالب کامل و غالب هم بارز تفکیک شوند. [ ۳] شناسایی غالبیت کامل یا غالبیت هم بارز با یک نشانگر می تواند به شناسایی خالص بودن یا ناخالص بودن آن جاندار از آن ژن کمک کند. نشانگرهای غالب هم بارز به دلیل اینکه بیش از یک الل را شناسایی می کنند و بدین ترتیب پژوهشگران می توانند یک الل خاص را در فنون ترسیم نقشه ژنتیکی دنبال کنند.
نقشه ژنتیکی در شناسایی مکان نشانگر خاصی در مادهٔ ژنتیکی کمک بسیاری می کند. دو گونه نقشه برای تحلیل ژنتیکی تهیه می شود: نخست نقشهٔ فیزیکی که نشان می دهد کدام کروموزوم مورد بررسی است و مکان، کجای همان کروموزوم است. دوم نقشهٔ پیوستگی ( لینکاژ ) که نشان می دهد چطور ژن های مشخصی به ژن های دیگر متصل اند. در نقشهٔ پیوستگی ممکن است فاصله از بقیهٔ ژن ها بر مبنای سانتی مورگان ( cM ) بیان شود. [ ۴]
به طور کلی، نشانگرهای بیوشیمیایی همان نشانگرهای پروتئینی هستند. این نشانگرها بر مبنای تغییر در گونه و توالی آمینواسیدها استوار هستند. مهم ترین نشانگر پروتئینی آلوآنزیم است. آلوآنزیم ها شکل های گوناگونی از یک آنزیم هستند که توسط الل های مختلفی در جایگاه های ژنی ( لوکوس ) یکسانی بیان می شوند و این آلوآنزیم ها از گونه ای تا گونهٔ دیگر متفاوت اند؛ بنابراین برای شناسایی اختلافات، آلوآنزیم ها استفاده می شوند.
wiki: نشانگر مولکولی