[ویکی فقه] آیه ۶ سوره اعلی اشاره دارد به اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) در تلقی، ابلاغ و نگهداری وحی مصون از خطا و نسیان است.
«سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسَی اِلا مَا شَاءَ اللَّهُ اِنَّهُ یَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا یَخْفَی؛ ما به زودی (قرآن را) بر تو می خوانیم و هرگز فراموش نخواهی کرد؛ مگر آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و نهان را می داند».نسیان در این آیه به معنای آن است که معنا از خاطر برود. سهو نیز به همین معناست. نقیض آن ذکر و یادبود است. برخی می گویند: نسیان رفتن معناست و آن از فعل خدای تعالی است؛ یعنی خدای تعالی به سبب بعضی عوارض نسیان و سهو را عارض می کند.
تفسیر آیه
اکنون تفسیری کوتاه را درباره آیه بیان می کنیم:جمله «سنقرئک» وَعده ای است از خدای تعالی به پیامبرش به این که علم قرآن و حفظ قرآن را در اختیارش بگذارد؛ به طوری که قرآن را که نازل شده، همواره حافظ باشد و هرگز دچار نسیان نگردد و همان طوری که نازل شده است، قرائتش کند و ملاک در تبلیغ رسالت و وحی به همان طوری که وحی شده، همین است. در این آیه علاوه بر مصونیت رسول اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) از نسیان، مصونیت آن حضرت از سهو نیز تأکید می شود. نظیر آن در محاورات عرفی است که متشرع و متعبد بگوید: «در مسجد برای ناپاکان جای نیست، مگر آن که خودم بخواهم که مقصود این است که تنها من قادرم ناپاکان را راه دهم و من هم جز پاکان احدی را راه نمی دهم و استثنا در آن تأکید مستثنی منه است، نه تقطیع و اخراج چیزی از آن». در تفسیر نمونه پیرامون این آیه آورده است: هنگام نزول وحی عجله نکن و هرگز نگران فراموش کردن آیات الهی مباش، آن کس که این آیات بزرگ را برای هدایت انسان ها بر تو فرستاده است، هم او حافظ و نگهبان آنها است و نقش این آیات را در سینه پاک تو ثابت می دارد؛ به طوری که هرگز گرد و غبار سهو و نسیان بر آن نخواهد نشست.
آیات دیگر
نظیر این نکته، در آیات دیگر نیز آمده است:«فَتَعَالَی اللَّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ اَن یُقْضَی اِلَیْکَ وَحْیُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا؛ پس بلندمرتبه است خداوندی که سلطان حقاست (پس نسبت به (تلاوت) قرآن عجله مکن؛ پس از آن که وحی آن بر شما تمام شود؛ و بگو: پروردگارا! علم مرا افزون کن».در جای دیگر آمده است: «لَا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ• اِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ؛ زبانت را به خاطر عجله برای خواندن آن (قرآن) حرکت مده؛ چراکه جمع کردن و خواندن آن بر عهده ماست». برای اثبات قدرت خداوند و این که هر خیر و برکتی است از ناحیه اوست، می افزاید: «تو چیزی از آیات الهی را فراموش نمی کنی.»، مگر آن که خدا بخواهد که او آشکار و پنهان را می داند.مفهوم و معنای پنهان این تعبیر این نیست که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) چیزی از آیات الهی را فراموش می کند، اگر چنین باشد، از گفتار پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) سلب اطمینان خواهد شد؛ بلکه هدف، بیان این حقیقت است که موهبت حفظ آیات الهی از سوی خداست، و لذا هر لحظه بخواهد، می تواند آن را از پیامبرش بگیرد. به عبارت دیگر، هدف، بیان تفاوت علم ذاتی خداوند و علم موهبتی و ظهوری پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) است.به هر حال این یکی از معجزات پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) است که آیات و سوره های طولانی را با یک بار تلاوت جبرئیل به خاطر می سپرد و همیشه به خاطر داشت و چیزی را فراموش نمی کرد.
ویژگی استماع پیامبر
...
«سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسَی اِلا مَا شَاءَ اللَّهُ اِنَّهُ یَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا یَخْفَی؛ ما به زودی (قرآن را) بر تو می خوانیم و هرگز فراموش نخواهی کرد؛ مگر آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و نهان را می داند».نسیان در این آیه به معنای آن است که معنا از خاطر برود. سهو نیز به همین معناست. نقیض آن ذکر و یادبود است. برخی می گویند: نسیان رفتن معناست و آن از فعل خدای تعالی است؛ یعنی خدای تعالی به سبب بعضی عوارض نسیان و سهو را عارض می کند.
تفسیر آیه
اکنون تفسیری کوتاه را درباره آیه بیان می کنیم:جمله «سنقرئک» وَعده ای است از خدای تعالی به پیامبرش به این که علم قرآن و حفظ قرآن را در اختیارش بگذارد؛ به طوری که قرآن را که نازل شده، همواره حافظ باشد و هرگز دچار نسیان نگردد و همان طوری که نازل شده است، قرائتش کند و ملاک در تبلیغ رسالت و وحی به همان طوری که وحی شده، همین است. در این آیه علاوه بر مصونیت رسول اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) از نسیان، مصونیت آن حضرت از سهو نیز تأکید می شود. نظیر آن در محاورات عرفی است که متشرع و متعبد بگوید: «در مسجد برای ناپاکان جای نیست، مگر آن که خودم بخواهم که مقصود این است که تنها من قادرم ناپاکان را راه دهم و من هم جز پاکان احدی را راه نمی دهم و استثنا در آن تأکید مستثنی منه است، نه تقطیع و اخراج چیزی از آن». در تفسیر نمونه پیرامون این آیه آورده است: هنگام نزول وحی عجله نکن و هرگز نگران فراموش کردن آیات الهی مباش، آن کس که این آیات بزرگ را برای هدایت انسان ها بر تو فرستاده است، هم او حافظ و نگهبان آنها است و نقش این آیات را در سینه پاک تو ثابت می دارد؛ به طوری که هرگز گرد و غبار سهو و نسیان بر آن نخواهد نشست.
آیات دیگر
نظیر این نکته، در آیات دیگر نیز آمده است:«فَتَعَالَی اللَّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ اَن یُقْضَی اِلَیْکَ وَحْیُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا؛ پس بلندمرتبه است خداوندی که سلطان حقاست (پس نسبت به (تلاوت) قرآن عجله مکن؛ پس از آن که وحی آن بر شما تمام شود؛ و بگو: پروردگارا! علم مرا افزون کن».در جای دیگر آمده است: «لَا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ• اِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ؛ زبانت را به خاطر عجله برای خواندن آن (قرآن) حرکت مده؛ چراکه جمع کردن و خواندن آن بر عهده ماست». برای اثبات قدرت خداوند و این که هر خیر و برکتی است از ناحیه اوست، می افزاید: «تو چیزی از آیات الهی را فراموش نمی کنی.»، مگر آن که خدا بخواهد که او آشکار و پنهان را می داند.مفهوم و معنای پنهان این تعبیر این نیست که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) چیزی از آیات الهی را فراموش می کند، اگر چنین باشد، از گفتار پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) سلب اطمینان خواهد شد؛ بلکه هدف، بیان این حقیقت است که موهبت حفظ آیات الهی از سوی خداست، و لذا هر لحظه بخواهد، می تواند آن را از پیامبرش بگیرد. به عبارت دیگر، هدف، بیان تفاوت علم ذاتی خداوند و علم موهبتی و ظهوری پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) است.به هر حال این یکی از معجزات پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) است که آیات و سوره های طولانی را با یک بار تلاوت جبرئیل به خاطر می سپرد و همیشه به خاطر داشت و چیزی را فراموش نمی کرد.
ویژگی استماع پیامبر
...
wikifeqh: نسیان_پیامبر