نسفی عمر بن محمد

[ویکی نور] نجم الدین عمر بن محمد بن احمد نسفی (537-462ق) از علمای حنفی مذهب است که سمعانی شرح حال او را در کتاب معجم خود آورده است. این شرح حالی است که نویسندگان پس از سمعانی از آن بهره برده و با توجه به اطلاعاتی که از زندگی نویسنده به دست آورده اند، آن را کامل کرده اند. نویسنده از چنان شهرتی برخوردار است که سمعانی در شرح حال او می نویسد: «از آنجا که وی بسیار مشهور است و تألیفات بسیاری دارد، من او را در این مجموعه ذکر کردم». یکی از نویسندگان سده نهم هجری نیز او را «مفتی ثقلین» نامیده است.
ابن نجار درباره او و کتاب هایش می نویسند: «او فقیهی فاضل، مفسّر، محدّث و ادیبی ذوالفنون است و کتاب هایی در تفسیر، حدیث و به رشته تحریر درآورده است و شاید شمار نگاشته های او به 100 برسد».
کتاب «القند فی ذکر علمای سمرقند» از مهمترین آثار اوست. تفسیر بزرگ «الاکمل الاطول» در چهار مجلد و تفسیر مختصر «التیسیر فی التفسیر» از جمله آثار اوست. ترجمهی فارسی او از قرآن کریم از قدیمی ترین ترجمه های موجود است.
کتاب «عقائد النسفیة» او با موضوع توحید و عقاید اسلامی، مورد توجّه و عنایت بسیاری از عالمان قرار دارد. این کتاب در بسیاری از حوزه های علمیه اهل سنّت و به ویژه در دانشگاه الازهر جزو کتب درسی است. از شروح و حواشی بسیاری که بر این کتاب نوشته شد، مهم ترین و مشهورترین آن ها شرح علامه تفتازانی متوفای 791ق است.
نسفی علاوه بر آثار مذکور، صاحب تألیفات دیگری نیز هست که از آن جمله است:
طلبة الطلبة فی الإصطلاحات الفقهیة