نریوسنگ

بنا بر آن اهورامزدا، نرسه را همچون مردی پانصدساله می آفریند و او را به صورت برهنه در پس اهریمن قرار می دهد تا زنان دل به او ببندند و او را از اهریمن بخواهند. این افسانه شبیه به مطلب بُندَهِشن است که چون اهریمن بر سَرِ اِغوای دخترش جَهی، آمادهِ تازش به جهان اهورامزدا شد، از جهی خواست تا آنچه به کام اوست درخواست کند و اهورامزدا آن تن زشت اهریمن را چون مردی جوان و پانزده ساله بدو بنمود و جهی دل بدو بست. در اساطیر مانوی نیز این اسطورهٔ برخونی آمده است: ایزد نریسف ( naresaf yazad در متن پارتی، مساوی است با نریسه. ایزد naresah در متن های فارسی میانهٔ مانوی است ) همین کار می کند و خود را برهنه به دیوان نمایان می کند. این سه روایت باید محتوای واحدی داشته باشد و به گمان نگارنده، اسطوره ای که نریوسنگ را در پس اهریمن قرار داد کهنه تر از اسطوره ای است که در آن اهریمن به شکل مرد پانصدساله در می آید. ایزد نریوسنگ در واقع ایزد پیام آور است و اوست که به همهٔ ایزدان پیغام می فرستاده، با آن کِیان و یَلان به کمک کردن در گیتی گمارده شده است. در واقع نژاد کِیان را نریوسنگ به جهان افزود و از اوست که نژاد کِیان را از پیوند خدایان می خوانند. ایزد نریوسنگ برای پیشرفت جهانیان است؛ زیرا که به کمک او بود که کِیان و یَلان جهانیان را پیشرفت و سامان دادند. گفته می شود هنگامی که کیومرث درگذشت تخمه ای بداد و آن را به روشنی خورشید بپالودند و دو بهر آن را نریوسنگ نگاهداری کرد.