نبرد مرو در سال ۸۸۹ خورشیدی ( ۹۱۶ قمری ) ، نبردی بود که میان سپاه ازبک ها به فرماندهی شیبک خان، با سپاه قزلباش ایران به فرماندهی شاه اسماعیل یکم رخ داد. در این جنگ که در نزدیکی مرو روی داد، سپاه ازبک ها شکست خورد و شیبک خان نیر کشته شد. در پی این جنگ مرزهای ایران از سوی شمال شرقی به رود جیحون رسید و خراسان از دست ازبک ها بیرون آمد.
... [مشاهده متن کامل]
ازبکان به لحاظ علمی، ترکیبی از اقوام ترک و ایرانی گوی سکایی و ماساگت بوده و به لحاظ اسطوره شناختی، خود را منسوب به جغتای خان می دانند. ازبک نام یکی از سرداران این خاندان بود و همه اولوس ازبک به او منسوب هستند.
شیبک خان ازبک، بنیانگذار سلسله شیبانیان که همزمان با شاه اسماعیل یکم صفوی بود، در سال ۸۳۰ خورشیدی ( ۸۵۵ ق ) به دنیا آمد. او به خانی ازبکان رسید و برای تسخیر ماوراءالنهر به جنگ های پیاپی با سلطان حسین میرزا تیموری ( پادشاه تیموریان در فرارود و خراسان ) پرداخت. سرانجام پس از سال ها جنگ، در ۷ خرداد ۸۸۶ ( ۷ محرم ۹۱۳ق ) در که جنگ بادغیس میان شیبک خان ازبک و پسران سلطان حسین میرزا تیموری رخ داد، ازبکان بر تیموریان پیروز شدند و بر فرارود و مرکز آن سمرقند چیره شدند. ازبکان پس از نابود کردن تیموریان، به جای آن ها نشستند و خراسان را نیز با کشتار و غارت تصرف کردند.
ظاهراً شیبک خان پس از جنگ بادغیس، نامه ای به شاه اسماعیل یکم صفوی فرستاد و از پیروزی خود بر تیموریان و تسخیر فرارود خبر داد. شاه اسماعیل هم در مقابل از پیروزی خود بر علاءالدوله خبر داد و از او خواست که خراسان را واگذارد و هدایایی با این بیت برای او فرستاد:
پس از آن نامه های غیردوستانه ای میان دو طرف رد و بدل شد. در پاسخ این نامه، شیبک خان به شاه اسماعیل می گوید که بهتر است پیشه پدری خود ( درویشی ) را دنبال کند و در پی کار خاندان مادری خود ( پادشاهی ) نباشد. چون شاه اسماعیل از طرف مادری به آق قویونلوها و اوزون حسن می رسید، شیبک خان این موضوع را به او یادآور شده بود؛ و برای اینکه شاه اسماعیل کار پدری اش را به یاد بیاورد، تحفه، عصا و کجکولی ( وسایل درویشی ) را برای او با این بیت فرستاد:
و در پایان به شاه اسماعیل می گوید: «و اگر پای در سایه سلطنت گذاری از سر بیاندیش»:
شاه اسماعیل در پاسخ می گوید «اگر هر پسری را کار پدر کردن لازم بودی، همه فرزندان آدمند، همه را کار نبوت بایستی کرد و اگر پادشاهت البته به میراث بودی از پیشدادیان زیاد آمده به کیان نرسیدی و به چنگیز خود کی و به تو خود از کجا؟». سرانجام شاه اسماعیل اعلام می کند که برای جنگ آماده است.
... [مشاهده متن کامل]
ازبکان به لحاظ علمی، ترکیبی از اقوام ترک و ایرانی گوی سکایی و ماساگت بوده و به لحاظ اسطوره شناختی، خود را منسوب به جغتای خان می دانند. ازبک نام یکی از سرداران این خاندان بود و همه اولوس ازبک به او منسوب هستند.
شیبک خان ازبک، بنیانگذار سلسله شیبانیان که همزمان با شاه اسماعیل یکم صفوی بود، در سال ۸۳۰ خورشیدی ( ۸۵۵ ق ) به دنیا آمد. او به خانی ازبکان رسید و برای تسخیر ماوراءالنهر به جنگ های پیاپی با سلطان حسین میرزا تیموری ( پادشاه تیموریان در فرارود و خراسان ) پرداخت. سرانجام پس از سال ها جنگ، در ۷ خرداد ۸۸۶ ( ۷ محرم ۹۱۳ق ) در که جنگ بادغیس میان شیبک خان ازبک و پسران سلطان حسین میرزا تیموری رخ داد، ازبکان بر تیموریان پیروز شدند و بر فرارود و مرکز آن سمرقند چیره شدند. ازبکان پس از نابود کردن تیموریان، به جای آن ها نشستند و خراسان را نیز با کشتار و غارت تصرف کردند.
ظاهراً شیبک خان پس از جنگ بادغیس، نامه ای به شاه اسماعیل یکم صفوی فرستاد و از پیروزی خود بر تیموریان و تسخیر فرارود خبر داد. شاه اسماعیل هم در مقابل از پیروزی خود بر علاءالدوله خبر داد و از او خواست که خراسان را واگذارد و هدایایی با این بیت برای او فرستاد:
پس از آن نامه های غیردوستانه ای میان دو طرف رد و بدل شد. در پاسخ این نامه، شیبک خان به شاه اسماعیل می گوید که بهتر است پیشه پدری خود ( درویشی ) را دنبال کند و در پی کار خاندان مادری خود ( پادشاهی ) نباشد. چون شاه اسماعیل از طرف مادری به آق قویونلوها و اوزون حسن می رسید، شیبک خان این موضوع را به او یادآور شده بود؛ و برای اینکه شاه اسماعیل کار پدری اش را به یاد بیاورد، تحفه، عصا و کجکولی ( وسایل درویشی ) را برای او با این بیت فرستاد:
و در پایان به شاه اسماعیل می گوید: «و اگر پای در سایه سلطنت گذاری از سر بیاندیش»:
شاه اسماعیل در پاسخ می گوید «اگر هر پسری را کار پدر کردن لازم بودی، همه فرزندان آدمند، همه را کار نبوت بایستی کرد و اگر پادشاهت البته به میراث بودی از پیشدادیان زیاد آمده به کیان نرسیدی و به چنگیز خود کی و به تو خود از کجا؟». سرانجام شاه اسماعیل اعلام می کند که برای جنگ آماده است.
