نبرد قادسیه ( عربی: معرکة القادسیة ) نبردی است که در شوال سال ۱۵ هجری قمری برابر با نوامبر ۶۳۶ میلادی میان سپاه خلافت راشدین به فرماندهی سعد بن ابی وقاص و سپاه ساسانی به فرماندهی رستم فرخزاد در ناحیهٔ قادسیه رخ داد و مسلمانان پس از چهار روز نبرد سخت و شدید توانستند در مقابل سپاه ساسانی پیروز شوند. در این نبرد درفش کاویانی، با غنائم بسیار دیگری به دست مسلمانان افتاد و برخی از فرماندهان لشکر ساسانی از جمله رستم فرخزاد، بهمن جادویه و بندوان نیز کشته شدند.
... [مشاهده متن کامل]
در منابع، نیروهای سپاه اسلام و ایران در نبرد قادسیه، بسیار متفاوت ذکر شده است. به گفته تورج دریایی نوشته های مورخان اسلامی معمولاً تعداد سربازان ایران را صدها یا هزاران نفر بیشتر و چندین برابر تعداد سربازان عرب گزارش کرده اند که هدف از آن بزرگ نمایی و برجسته نمودن موفقیت های مسلمانان عرب است.
اگرچه جریان نبرد قادسیه ابتدا به نفع سپاه ساسانی که به فیل های جنگی و سلاح های جنگی پیشرفته تر مانند تیرهای پنچگان، گرز، تبرزین و شمشیرهای دو لبه بودند، پیش می رفت اما در اواسط جنگ با خسته شدن دو سپاه و رسیدن نیروی تازه نفس مسلمان، نتیجهٔ نبرد به سود مسلمانان برگردانده شد. با شکست سپاه ساسانی، بسیاری از ایرانیان ناراضی از جمله دیلمیان به سپاه اعراب پیوستند و اعراب دو ماه بعد از پیروزی در نبرد قادسیه به قصد اشغال مدائن لشکر خود را به حرکت درآوردند.
جنگ ۲۵ ساله ایران و روم که از ۶۰۲ تا ۶۲۸ به طول انجامید، زمینه ساز پیدایش خلافت اسلامی به عنوان یک امپراتوری جدید شد. این جنگ نظم سیاسی را که طی سه سده بر این منطقه حاکم بود، فروریخت و خلأ قدرتی را پدیدآورد، که در پی آن سپاهیان مسلمان عرب آن دو امپراتوری را شکست دادند و امپراتوری نوپدید خلافت را بنا نهادند. به نوشته هاوارد و جانسون ساسانیان به علت زوال اقتصادی، مالیات های سنگین برای تأمین مالی لشگرکشی های خسروپرویز و قدرت گیری شاهان محلی در برابر پادشاه بیشتر تضعیف شدند، ضعف امپراتوری ساسانی درست پس از قتل خسروپرویز در سال ۶۲۸ آغاز شد. به دلیل وضعیت نابسامان دربار و همچنین ضعف فوق العاده ارتش و همین طور نبود شخصیتی که بتواند در حد و اندازه های انوشیروان و شاپور عمل کند، اوضاع ایران بسیار آشفته شده بود. ضعف و ناتوانی ساسانیان به حدی رسیده بود که در ظرف ۴ سال از قتل خسرو پرویز تا به تخت نشستن یزدگرد سوم، ۱۲ پادشاه به روی کار آمدند و کنار رفتند، که وضعیت ناگوار این سلسله را در سال های آخر خود اثبات می کند. در بهار ۶۳۲، یزدگرد سوم، یکی از نوه های خسرو نخست، که مخفیانه در استخر زندگی می کرد، به تخت شاهنشاهی نشست. در همان سال، نخستین قبیله های مهاجم عرب، که حالا تحت پرچم اسلام با هم متحد شده بودند، به قلمروهای ساسانی رسیدند. بر طبق گفتهٔ هاوارد - جانسون، سال ها جنگ و خون ریزی هم ایرانی ها و هم بیزانسی ها را ضعیف و فرسوده کرده بود. ساسانیان علاوه بر آن بر اثر زوال اقتصادی، مالیات ستانی سنگین از مردم، آشوب دینی، طبقه بندی اجتماعی سخت گیرانه، مردمشان را خشمگین و چون آتشفشان های درپی انفجار کرده بودند، به علاوهٔ قدرت گیری فزاینده زمین داران ایالتی، و سرنگونی پی درپی شاهان، حتی ضعیف تر از پیش شدند، که باعث تسهیل شدن تسخیر ایران توسط اعراب شد.
... [مشاهده متن کامل]
در منابع، نیروهای سپاه اسلام و ایران در نبرد قادسیه، بسیار متفاوت ذکر شده است. به گفته تورج دریایی نوشته های مورخان اسلامی معمولاً تعداد سربازان ایران را صدها یا هزاران نفر بیشتر و چندین برابر تعداد سربازان عرب گزارش کرده اند که هدف از آن بزرگ نمایی و برجسته نمودن موفقیت های مسلمانان عرب است.
اگرچه جریان نبرد قادسیه ابتدا به نفع سپاه ساسانی که به فیل های جنگی و سلاح های جنگی پیشرفته تر مانند تیرهای پنچگان، گرز، تبرزین و شمشیرهای دو لبه بودند، پیش می رفت اما در اواسط جنگ با خسته شدن دو سپاه و رسیدن نیروی تازه نفس مسلمان، نتیجهٔ نبرد به سود مسلمانان برگردانده شد. با شکست سپاه ساسانی، بسیاری از ایرانیان ناراضی از جمله دیلمیان به سپاه اعراب پیوستند و اعراب دو ماه بعد از پیروزی در نبرد قادسیه به قصد اشغال مدائن لشکر خود را به حرکت درآوردند.
جنگ ۲۵ ساله ایران و روم که از ۶۰۲ تا ۶۲۸ به طول انجامید، زمینه ساز پیدایش خلافت اسلامی به عنوان یک امپراتوری جدید شد. این جنگ نظم سیاسی را که طی سه سده بر این منطقه حاکم بود، فروریخت و خلأ قدرتی را پدیدآورد، که در پی آن سپاهیان مسلمان عرب آن دو امپراتوری را شکست دادند و امپراتوری نوپدید خلافت را بنا نهادند. به نوشته هاوارد و جانسون ساسانیان به علت زوال اقتصادی، مالیات های سنگین برای تأمین مالی لشگرکشی های خسروپرویز و قدرت گیری شاهان محلی در برابر پادشاه بیشتر تضعیف شدند، ضعف امپراتوری ساسانی درست پس از قتل خسروپرویز در سال ۶۲۸ آغاز شد. به دلیل وضعیت نابسامان دربار و همچنین ضعف فوق العاده ارتش و همین طور نبود شخصیتی که بتواند در حد و اندازه های انوشیروان و شاپور عمل کند، اوضاع ایران بسیار آشفته شده بود. ضعف و ناتوانی ساسانیان به حدی رسیده بود که در ظرف ۴ سال از قتل خسرو پرویز تا به تخت نشستن یزدگرد سوم، ۱۲ پادشاه به روی کار آمدند و کنار رفتند، که وضعیت ناگوار این سلسله را در سال های آخر خود اثبات می کند. در بهار ۶۳۲، یزدگرد سوم، یکی از نوه های خسرو نخست، که مخفیانه در استخر زندگی می کرد، به تخت شاهنشاهی نشست. در همان سال، نخستین قبیله های مهاجم عرب، که حالا تحت پرچم اسلام با هم متحد شده بودند، به قلمروهای ساسانی رسیدند. بر طبق گفتهٔ هاوارد - جانسون، سال ها جنگ و خون ریزی هم ایرانی ها و هم بیزانسی ها را ضعیف و فرسوده کرده بود. ساسانیان علاوه بر آن بر اثر زوال اقتصادی، مالیات ستانی سنگین از مردم، آشوب دینی، طبقه بندی اجتماعی سخت گیرانه، مردمشان را خشمگین و چون آتشفشان های درپی انفجار کرده بودند، به علاوهٔ قدرت گیری فزاینده زمین داران ایالتی، و سرنگونی پی درپی شاهان، حتی ضعیف تر از پیش شدند، که باعث تسهیل شدن تسخیر ایران توسط اعراب شد.
