نبرد ری

نبرد ری (۱۹۵ هجری). نبرد ری نبردی بود بین سپاهیان مأمون عباسی به رهبری طاهر بن حسین و سپاهیان امین به رهبری علی بن عیسی بن ماهان در حوالی ری که به شکست سپاه امین انجامید. سپاه امین چندین برابر سپاه مأمون جمعیت داشت و عدد آن را پنجاه هزار نفر نوشته اند ولی سپاهیان طاهر حدود چهار هزار نفر بودند. علی بن عیسی فرمانده قوای امین توسط تیر یکی از سربازان طاهر به نام داوود سیاه کشته شد.
پس از مرگ هارون الرشید و نمودار شدن اختلاف و جنگ مأمون و امین بر سر خلافت، طاهر عهده دار وظایف سنگین تری از سمت مأمون گشت و به کنشگری فعال و عنصری مهم در روند تصاحب قدرت توسط مأمون تبدیل گشت. [ ۱] [ ۲] [ ۳] امین در سال ۱۹۵ هجری علی بن عیسی را در راس سپاهی به جنگ با مأمون و دستگیری او گسیل نمود. [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷] مأمون نیز پس از مشورت با فضل بن سهل، وزیر خود، طاهر را به فرماندهی لشکر خود منصوب نمود و او را به جنگ با علی بن عیسی فرستاد. [ ۸] [ ۹]
طاهر در سال ۱۹۵ هجری/ ۱۱–۸۱۰ میلادی برای جنگ با علی بن عیسی به سمت ری حرکت نمود و بر آن تسلط پیدا کرده و خود را مهیای نبرد با علی نمود. [ ۱] [ ۲] [ ۱۰] [ ۱۱] روایت است که در طی مدتی که طاهر مشغول به تجهیز و آماده سازی لشکر خویش در ری بود، از اطراف و به خصوص خراسان برای او کمک های زیادی ارسال شد. [ ۱۱] او سپس در راه ها پادگان هایی مستقر ساخت و در همه جا دیده بان قرار داد و به اطراف جاسوسانی را برای کسب اطلاعات و وصول اخبار گسیل نمود. [ ۱] [ ۱۱] پس از رسیدن به ری، طاهر به گزینش آرایش سپاهیان و تاکتیک خود برای نبرد پیش رو پرداخت. فرماندهان او پیشنهاد نمودند که در شهر ری مستقر شوند تا در صورت طولانی گشتن جنگ از نظر آذوقه دچار مشکل نشوند، از سرمای هوا نیز مصون باشند و بتوانند در صورت لزوم منتظر کمک از سوی خراسان بمانند. اما طاهر پیشنهاد آنان را نپذیرفت و بیان داشت که تحصن در شهر ناتوان پنداشتن خود می باشد و موجب تمایل عامهٔ مردم به سمت دشمن می گردد؛ زیرا قدرت دشمن افزون جلوه می کند و در نتیجه مشکلی بزرگ از جانب مردم شهر متوجه خودشان می شود. پس طاهر پیشنهاد داد که در صورت شکست به شهر پناه بیاورند که این نظر مورد قبول فرماندهان قرار گرفت و او به همراه لشکرش در سال ۱۹۵ هجری/ ۸۱۱ میلادی از شهر خارج شد و در قسطانه یا قلوصه اردو زدند. [ ۱۱] تعداد سپاهیان طاهر را از ۳۸۰۰ تا ۲۰۰۰۰ تن بیان نموده اند که اکثریت آنان را خراسانیان تشکیل می دادند. [ ۵] [ ۱۱] البته لازم است ذکر شود که تعدادی از سپاهیان طاهر با مشاهدهٔ سپاه عظیم علی بن عیسی، به علی پیوستند. [ ۱۱] طاهر در طی مدتی که به آماده سازی سپاه اشتغال داشت به تقویت روحیه و تهییج آنان می پرداخت و سعی می کرد، تا آنان را برای جنگ مهیا نماید. به همین سبب از تعلل در جنگ اجتناب می ورزید تا روحیهٔ سپاهیان خودی از مشاهدهٔ فزونی لشکر علی بن عیسی تضعیف نگردد و دشمنان نیز بی پروا نگردند. [ ۱۱] همچنین، او با تلاش مداوم و شبانه روزی به تجهیز سپاهیان خویش می پرداخت و لحظه ای قرار و توقف نداشت. [ ۱۲] طاهر به علت تعداد زیاد لشکریان دشمن و قلت لشکرش به اتخاذ آرایشی در جنگ پرداخت که به روایت خود او خارجی گونه بود و بر اساس آن سپاهیانش را به دسته های چهارگوش تقسیم نمود و هفتصد تن از خوارزمیان را در قلب سپاه جای داد. [ ۱۳] او برای پیروزی در نبرد، از روش های دیگر نیز بهره گرفت. احمد بن هشام را مأمور ساخت تا عهدنامه ای را که علی به فرمان هارون و در پایان حکومت خویش بر خراسان از مردم و برای مأمون اخذ نموده بود، بر سر نیزه کند و پیمان شکنی علی را برای سپاهیان به تصویر بکشد تا در لشکر علی، ایجاد بی نظمی کرده و جبههٔ او را تضعیف نماید. [ ۱۲] طاهر همچنین به سپاهش تأکید می کرد که با درنده خویی خوارج بر دشمن بتازند. [ ۱] علاوه بر آن سپاهیان را تشویق می کرد تا سعی نمایند یکی از پرچمداران دشمن را به عقب برانند و عقیده داشت که عقب نشینی یکی از آنان موجب عقب نشینی سایر پرچمداران خواهد گشت، که این راهکار مؤثر واقع شد و یکی از دلایل پیروزی طاهر در میدان نبرد بود. [ ۱۴] بر طبق روایات، در لشکر طاهر سردارانی همچون داوود سیاه، میکاییل، سبسل، الرستمی و محمد بن مصعب حضور داشتند. [ ۵] [ ۱۲]