نبرد تیرپل نبردی بود که در سال ۱۵۸۳ میلادی و مابین دو سپاه حکومت مرکزی صفویه ( شاه محمد خدابنده ) از یکسو و شورشیان به فرماندهی علی قلی بیگ گورکان شاملو و به حمایت عباس میرزا ( بعدا" شاه عباس یکم ) از سوی دیگر روی داد. در این نبرد قلعه هرات توسط شاه محمد خدابنده محاصره شد. نتیجه نبرد و محاصره قلعه هرات، مصالحه علی قلی بیگ گورکان شاملو و شاه محمد خدابنده بود. یکی دیگر از دلایل پایان جنگ و ایجاد مصالحه، اختلاف میان سران قزلباش و دودلی در ادامه جنگ به دلیل خبر حمله عثمانی به آذربایجان، بود.
... [مشاهده متن کامل]
عباس میرزا ( شاه عباس یکم ) به همراه علی قلی بیگ گورکان شاملو در درگیری های خراسان، محاصره قلعه نیشابور، محاصره قلعه تربت و نبرد تیرپل علیه پدرش شاه محمد خدابنده ( شاه وقت ) جنگید.
پس از صلح شاه محمد خدابنده با مرشد قلی خان سلطان استاجلو پس از محاصره تربت، لشکر شاه محمد خدابنده به قصد تصرف هرات راه افتاد. سرداران ترکمان و تکلو صلاح دیدند که سپاه شاهی را با شتاب به غوریان برسانند و پس از اینکه خبر حرکت اردو از تربت به شاه عباس یکم و علی قلی بیگ گورکان شاملو رسد، آنها را نابود کنند، زیرا اگر خبر به غوریان می رسید شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو که با ارتش شاه محمد خدابنده توان مقاومت نداشتند، ناچار خویش را به قلعه هرات می رساندند و در آنجا پناه می گرفتند و گرفتن آن دژ، که به مراتب از قلعه تربت محکم تر بود به آسانی میسر نمی شد.
سپاه شاه محمد خدابنده به غوریان حمله کرد و آن مسافت را ۳ روزه طی کرد. در روز چهارم سپاه با قوای شاه عباس یکم و علی قلی بیگ گورکان شاملو در محلی به نام تیرپل رو به رو شدند. علی قلی بیگ گورکان شاملو که منتظر آن حمله ناگهانی نبود، با آنکه لشکریان شاه محمد خدابنده ۱۰ برابر سواران او بودند، ناچار آماده درگیری شدند. در جنگی که در تیرپل رخ داد سپاهیان علی قلی بیگ گورکان شاملو به سختی جنگیدند اما به دلیل بیشتر بودن لشکر شاه محمد خدابنده شکست خوردند و بسیاری از سران طوایف استاجلو و شاملو را کشتند و ابراهیم خان استاجلو برادر مرشد قلی خان سلطان استاجلو را نیز دستگیر کردند. در خلال جنگ، شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو از هم جدا افتادند و هر کدام از سویی به سوی هرات عقب نشینی کردند.
شاه محمد خدابنده، مرتضی قلی خان پرناک ترکمان حکمران مشهد را با چند تن از امرا و یک دسته سوار مامور کرد که خود را سریعا به دژ هرات رسانند و تا شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو نرسیده اند، قلعه را فتح کنند. اما مرتضی قلی خان پرناک ترکمان و همراهانش که از تربت تا غوریان را نیز با شتاب طی کرده بودند، به دلیل خستگی مردان و اسب ها، چون به شهر هرات رسیدند در پناهگاهی فرود آمدند، تا شب را در آنجا استراحت کنند و بامداد روز دیگر قلعه شهر را تصرف کنند. بر حسب اتفاق شاه عباس با اندکی از همراهیانش پیش از نیمه شب وارد دژ شدند و به کار دفاع و دژبانی مشغول شدند. صبحگاه که مرتضی قلی خان پرناک ترکمان به سوی قلعه رفتند، دروازه ها را مسدود و برج و بارو را محافظت شده دیدند. تاریخ نگاران همین اندک سهل انگاری مرتضی قلی خان پرناک ترکمان را یکی از عوامل به قدرت رسیدن شاه عباس یکم می دانند.
... [مشاهده متن کامل]
عباس میرزا ( شاه عباس یکم ) به همراه علی قلی بیگ گورکان شاملو در درگیری های خراسان، محاصره قلعه نیشابور، محاصره قلعه تربت و نبرد تیرپل علیه پدرش شاه محمد خدابنده ( شاه وقت ) جنگید.
پس از صلح شاه محمد خدابنده با مرشد قلی خان سلطان استاجلو پس از محاصره تربت، لشکر شاه محمد خدابنده به قصد تصرف هرات راه افتاد. سرداران ترکمان و تکلو صلاح دیدند که سپاه شاهی را با شتاب به غوریان برسانند و پس از اینکه خبر حرکت اردو از تربت به شاه عباس یکم و علی قلی بیگ گورکان شاملو رسد، آنها را نابود کنند، زیرا اگر خبر به غوریان می رسید شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو که با ارتش شاه محمد خدابنده توان مقاومت نداشتند، ناچار خویش را به قلعه هرات می رساندند و در آنجا پناه می گرفتند و گرفتن آن دژ، که به مراتب از قلعه تربت محکم تر بود به آسانی میسر نمی شد.
سپاه شاه محمد خدابنده به غوریان حمله کرد و آن مسافت را ۳ روزه طی کرد. در روز چهارم سپاه با قوای شاه عباس یکم و علی قلی بیگ گورکان شاملو در محلی به نام تیرپل رو به رو شدند. علی قلی بیگ گورکان شاملو که منتظر آن حمله ناگهانی نبود، با آنکه لشکریان شاه محمد خدابنده ۱۰ برابر سواران او بودند، ناچار آماده درگیری شدند. در جنگی که در تیرپل رخ داد سپاهیان علی قلی بیگ گورکان شاملو به سختی جنگیدند اما به دلیل بیشتر بودن لشکر شاه محمد خدابنده شکست خوردند و بسیاری از سران طوایف استاجلو و شاملو را کشتند و ابراهیم خان استاجلو برادر مرشد قلی خان سلطان استاجلو را نیز دستگیر کردند. در خلال جنگ، شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو از هم جدا افتادند و هر کدام از سویی به سوی هرات عقب نشینی کردند.
شاه محمد خدابنده، مرتضی قلی خان پرناک ترکمان حکمران مشهد را با چند تن از امرا و یک دسته سوار مامور کرد که خود را سریعا به دژ هرات رسانند و تا شاه عباس و علی قلی بیگ گورکان شاملو نرسیده اند، قلعه را فتح کنند. اما مرتضی قلی خان پرناک ترکمان و همراهانش که از تربت تا غوریان را نیز با شتاب طی کرده بودند، به دلیل خستگی مردان و اسب ها، چون به شهر هرات رسیدند در پناهگاهی فرود آمدند، تا شب را در آنجا استراحت کنند و بامداد روز دیگر قلعه شهر را تصرف کنند. بر حسب اتفاق شاه عباس با اندکی از همراهیانش پیش از نیمه شب وارد دژ شدند و به کار دفاع و دژبانی مشغول شدند. صبحگاه که مرتضی قلی خان پرناک ترکمان به سوی قلعه رفتند، دروازه ها را مسدود و برج و بارو را محافظت شده دیدند. تاریخ نگاران همین اندک سهل انگاری مرتضی قلی خان پرناک ترکمان را یکی از عوامل به قدرت رسیدن شاه عباس یکم می دانند.
