ناوردا

در فیزیک و ریاضیات، هر ویژگی/خصیصه سیستم را که تحت یک تبدیل تغییر نکند، ناوردا ( تغییر ناپذیر / پایا ) می نامند.
اگر سیستم ویژگی / خصیصه ای داشته باشد که تحت تبدیل خاصی تغییر نکند، بدان معنی است که سیستم دارای تقارنی متناظر با آن ویژگی است. بنابراین، وجود هر ویژگی ناوردا معادل وجود تقارنی در سیستم است. بنا به قضیۀ نویدر نیز، هر تقارنی در یک سیستم فیزیکی به معنای وجود یک قانون پایستگی برای آن سیستم است. پس، هر ناوردایی تحت یک تبدیل به یک قانون پایستگی می انجامد. در هر حال، باید توجه داشت که، ویژگی ای که تحت تبدیلی ناورداست لزوما تحت تبدیل های دیگر ناوردا نخواهد بود.
مثال های متعدد و معروفی از کمیت های ناوردا تحت تبدیل های خاص وجود دارند. سرعت نور تحت تبدیلات لورنتس ناورداست. زمان نیز تحت تبدیلات گالیله، که دستگاه مختصات یک ناظر لَخت را به دستگاه مختصات ناظر لَخت دیگری تبدیل می کند، ناورداست. مطابق با قضیۀ نویدر، ناوردایی تحت انتقال به اصل پایستگی تکانه می انجامد. ناوردایی در زمان نیز به اصل پایستگی انرژی منجر می شود.
فرهنگستان زبان فارسی، وردیدن از ریشه باستانی ورت ( ورتیدن ) ، را به جای فعل to varry برگزیده است و از این فعل مشتقات وردایی ( variance ) ، وردش ( variation ) ، وردا ( variant ) ، هم وردا ( covariant ) ، هم وردایی ( covariannce ) ، ناوردا ( invariant ) ، ناوردایی ( invariance ) ، پادوردا ( contravariance ) را برساخته است.
• مفاهیم فیزیکی
• واژگان ریاضیات
• مقاله های بدون منبع
• همه مقاله های بدون منبع