نانوتَوی، محمدقاسم (نانوته ۱۲۴۸ـ۱۲۹۷ق)
بنیانگذار دارالعلوم دیوبند و از دانشمندان، متکلمان و نویسندگان مجاهد هند. تحصیلاتش را در زادگاهش دیوبند و دهلی به پایان برد. سپس با امداد الله فاروقی تهانوی بیعت کرد. در ۱۸۵۳ مبالغی به عنوان کمک به ترکان عثمانی در جنگ با روسیه ارسال داشت. در قیام بزرگ ضد انگلیسی هند (۱۲۷۳ق/۱۸۵۷) او فرماندهی سپاه بزرگ علما را برعهده داشت. محمدقاسم با رشادت تمام به موفقیت هایی دست یافت اما سرانجام منطقۀ تحت تصرف او اشغال شد و انگلیسی ها پس از سرکوب انقلاب، وی و چند تن از رهبران دیگر را به اتهام ایجاد شورش تحت پیگرد قرار دادند. پس از آن زندگی فرهنگی او رونق بیشتری یافت و اوقات محمدقاسم به تصحیح کتاب، تدریس و منسوخ کردن بدعت ها و مناظره های متعدد با منتقدین اسلام و محکوم نمودن آنان گذشت. مهم ترین حرکت فرهنگی او پیشنهاد بنای ساختمان جدید دارالعلوم دیوبند در ۱۲۹۲ق/۱۸۷۶ بود که خود نیز به عنوان سرپرست آن برگزیده شد و تا واپسین روزهای زندگی به کار تدریس پرداخت. محمدقاسم نخستین کسی است که صحیح بخاری را در شبه قاره تصحیح کرد و به چاپ رساند همچنین شاگردان مبرزی را پرورش داد و مدارس متعددی را در نقاط مختلف هند تأسیس کرد. وی صاحب تألیفات متعددی چون انتصارالاسلام است.
بنیانگذار دارالعلوم دیوبند و از دانشمندان، متکلمان و نویسندگان مجاهد هند. تحصیلاتش را در زادگاهش دیوبند و دهلی به پایان برد. سپس با امداد الله فاروقی تهانوی بیعت کرد. در ۱۸۵۳ مبالغی به عنوان کمک به ترکان عثمانی در جنگ با روسیه ارسال داشت. در قیام بزرگ ضد انگلیسی هند (۱۲۷۳ق/۱۸۵۷) او فرماندهی سپاه بزرگ علما را برعهده داشت. محمدقاسم با رشادت تمام به موفقیت هایی دست یافت اما سرانجام منطقۀ تحت تصرف او اشغال شد و انگلیسی ها پس از سرکوب انقلاب، وی و چند تن از رهبران دیگر را به اتهام ایجاد شورش تحت پیگرد قرار دادند. پس از آن زندگی فرهنگی او رونق بیشتری یافت و اوقات محمدقاسم به تصحیح کتاب، تدریس و منسوخ کردن بدعت ها و مناظره های متعدد با منتقدین اسلام و محکوم نمودن آنان گذشت. مهم ترین حرکت فرهنگی او پیشنهاد بنای ساختمان جدید دارالعلوم دیوبند در ۱۲۹۲ق/۱۸۷۶ بود که خود نیز به عنوان سرپرست آن برگزیده شد و تا واپسین روزهای زندگی به کار تدریس پرداخت. محمدقاسم نخستین کسی است که صحیح بخاری را در شبه قاره تصحیح کرد و به چاپ رساند همچنین شاگردان مبرزی را پرورش داد و مدارس متعددی را در نقاط مختلف هند تأسیس کرد. وی صاحب تألیفات متعددی چون انتصارالاسلام است.