نانوباکتری

نانو باکتری نام همگانی است که به طبقه ای از میکروارگانیسم ها به ویژه میکرو ارگانیسم های واجد دیواره سلولی با اندازه ای بسیار کوچکتر از حداقل اندازهٔ پذیرفته شده برای حیات گفته می شود. نانو باکتری ها اندازه ای نزدیک ۲۰۰ نانومتر دارند؛ این اندازه از میکرو ارگانیسمها به راستی کوچکترین حدی است که از راه میکروسکوپ نوری استاندارد قابل مشاهده است.
چنانچه اعضای متعلّق به این دسته واجد ویژگی های همگانی حیات همانند هموستازی، رشد، تکثیر و فرآوری همانند باشند در اینصورت فرم نوینی از حیات زنده محسوب می شوند، از این رو به کار بردن واژهٔ میکرو ارگانیسم به اعضای این دسته همچنان به نام موضوعی بحث برانگیز مطرح است. برای بازگشت به اعضای متعلّق به این شکل ویژه و بی همتا از حیات واژهٔ نانو ذرات دسته بندی شده ( Calcifying nanoparticles ) نیز بکار رفته است. نکتهٔ چشمگیر در رابطه با نانو باکتری ها این است که هرچند نانوب ها در مواردی همراه با نانو باکتری ها مشاهده می شوند و همراه آن ها به فعالیّت می پردازند ولی ندانسته واژهٔ نانو باکتری نیز به آن ها گفته می شود. این در حالی است که طی پژوهش های گذشته هیچ مستنداتی بر پایه وجود ارتباط حیاتی مابین اعضای این دو دسته ارائه نشده است.
در سال ۱۹۸۱ تورلا و موریتا سلول های بسیار ریزی را مشاهده کردند که کوچکتر از ۳۰۰ نانومتر بوده و آن را Ultramicrobacteria نامیدند. یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۸۲ مک دونالد و هود مشاهده کردند که این سلول ها قادرند از غشایی به ضخامت ۲۰۰ نانومتر عبور کنند. در سال ۱۹۸۹ رابرت فالک زمین شناس به هنگام بررسی نمونه سنگ های تراورتن چشمه های آب داغ «ویتربو» ایتالیا نانو ذراتی را جداسازی کرد که آن را Nannobateria ( وی از دو حرف n جهت نامگذاری این نانو ذرات بهره گیری کرد ) نامید. فالک زمانی که نمونه هایش را با میکروسکوپ الکترونی بررسی کرد، ذرات کروی کوچکی یافت که شبیه بقایای فسیلی باکتری ها بود. مانند باکتری ها، این حباب های کوچک هم دیواره های سلولی و برآمدگی های سطحی داشتند اما اندازه آن ها خیلی کوچکتر از هر نوع باکتری شناخته شده ای بود. معمولاً باکتری ها خود ابعاد میکرومتری دارند. اما فسیلهای بررسی شده توسط فولک حدود ۵ تا ۱۰۰ برابر کوچکتر از یک باکتری معمولی، بین ۱۰ تا ۲۰۰ نانومتر بودند. این نانوموجودات، بقایایی مربوط به دوره های پالئوزوییک و مزوزوییک بودند. او در جمع بندی کارهایش چرخه ایجاد هر دو نوع ماده آلی و معدنی را از همان رگه های زمین شناسی که در آن پیدا شده بودند، تعیین کرد. پژوهش های نخستین در رابطه با باکتریایی بودن علّت ته نشینی تراورتن با بکارگیری میکروسکوپ الکترونی اسکن کننده بر روی نمونه های معدنی که آنسان که پیداست فاقد هر گونه آلودگی باکتریایی بودند حضور ذرات بسیار ریزی را آشکار ساخت که دارای خصوصیات حیاتی بودند. فالک در نخستین سخنرانی خود در سال ۱۹۹۲ تحت عنوان < < Silence Stony A Mostly Elicited> > در گردهمایی سالیانه انجمن زمین شناسی آمریکا با گذاشتن نام نانو باکتری بر روی این دسته از نانو ذرات، آن ها را به نام ذرات بنیادی در فرایند ته نشینی ( Precipitation ) همه مواد معدنی و کریستال هایی که در آب پایه ریزی می شوند معرّفی کرد. او همچنین علّت همگی فرایندهای اکسیداسیونی که روی فلزات صورت می گیرد را به این دسته از باکتری ها نسبت داد که فراوان در نمونه های متداول بیولوژیکی یافت می شوند.