ناموس اکبر. [ س ِ اَ ب َ ] ( اِخ ) جبرئیل. ( اقرب الموارد ) ( ازناظم الاطباء ) ( السامی ). کنایه از جبرئیل است. ( برهان قاطع ). لقب جبرئیل علیه السلام. ( از آنندراج ) ( از مهذب الاسماء ) ( غیاث اللغات ). مرحوم دهخدا چنین یادداشت کرده اند: کلمه یونانی است و به معنی جبرئیل نیست و این معنی جبرئیل را به غلط از این حدیث فهم کرده اند: حدّثنی احمدبن عثمان المعروف بأبی الجوزاء... قال رسول اﷲ... ثم قال : اقراء، قلت : ما أقراء؟... قال : اقراء باسم ربک الذی خلق. فقرأت ، فأتیت خدیجة فقلت لقد اشفقت علی نفسی... ثم انطلقت بی الی ورقةبن نوفل بن اسد. قالت اسمع من ابن اخیک. فسألنی فاخبرته خبری فقال هذا الناموس الذی انزل علی موسی بن عمران [ تاریخ محمدبن جریر طبری ]. ورقةبن نوفل ، مرادش همان قانون خدای یگانه پرستی بود و«هذا» به «خبر» راجع است نه «جبرئیل ». ولی چون تصوررفته است که مرجع ضمیر جبرئیل است ناموس و سپس ناموس اکبر را لقب جبرئیل یا نام او گفته اند. ( یادداشت مؤلف ). || ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) قاعده و دستور بزرگ و شریعت ، چرا که در لغت حکما ناموس به معنی تدبیر و سیاست است. ( آنندراج ) ( از غیاث اللغات ).
