ناظم جهان محمداعظم

[ویکی نور] «حکیم محمد اعظم خان چشتی» معروف به ناظم جهان، فرزند سلطان الاطباء حکیم شاه اعظم خان سیستانی الاصل مصطفی آبادی، یکی از نوادر تاریخ پزشکی هند اسلامی است. وطن اصلی وی سیستان خراسان بود. جد اعلای وی، حکیم محمد کاظم خان از خراسان به کابل هجرت کرده بود.
وی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی (صرف، نحو، منطق و فارسی) نزد علمای مشهور آن زمان، به علم طب علاقمند شد و طب را نزد حکیم نور الاسلام فراگرفت. حکیم نور الاسلام، شاگرد استاد حکیم اسد علی و ایشان نیز شاگرد استاد میرهاشم، ملقب به حکیم معتمد الملوک سید علوی خان، بود.
حکیم اعظم در 22 سالگی تحصیلات طب را به اتمام رساند و از آن پس تا پایان عمر بدین خدمت مشغول بود. خدمات شایان وی به علم پزشکی تا حدی است که در میان متأخران کمتر کسی مانند او یافت می شود.
او پس از تکمیل تحصیلات خود در سال 1250ق رامپور را ترک کرد و به «بهوپال» هجرت نمود و در آنجا با نواب جهانگیر محمد خان وابستگی و الفتی به هم زد. نواب جهانگیر وی را در سال 1252ق به عنوان «ناظم جهان» ملقب ساخت.
وی، پس از درگذشت نواب جهانگیر، از بهوپال به «مالوه» رفت و در آنجا با «مهاراجه تکوجی راؤیگر» آشنا شد و به لقب «مسیح مالوه» شهرت پیدا کرد و در همانجا به سال 1320ق مطابق با 1902م درگذشت.
درباره سال های عمر وی اختلاف است: برخی عمر وی را 130 سال بیان کرده اند، ولی از بیان خواهرزاده ایشان، حکیم نجم الغنی، استفاده می شود که محمد اعظم خان هنگامی که در سال 1250ق از رامپور به بهوپال آمده 23 ساله بوده و در تاریخ 4 محرم 1300ق درگذشته است. در این صورت، عمر وی 73 سال می شود. برخی نیز سال وفاتش را 13 آوریل 1901م (1317ق) ذکر کرده اند.