نازیسم

نازیسم (Nazism)
ایدئولوژی مبتنی بر نژادپرستی، ملی گرایی، و برتری دولت بر فرد، و مرام و هدف حزب نازی آلمان. حزب نازی آلمان، حزب کارگران ناسیونال سوسیالیست آلمان، از تغییر نام حزب کارگران آلمان (بنیاد در ۱۹۱۹) پدید آمد و هیتلر از ۱۹۲۱ تا ۱۹۴۵ رهبر آن بود. ایدئولوژی حزب نازی مبتنی بر ملی گرایی افراطی آلمانی، یهودستیزی، و مخالفت با کمونیسم بود. بر روی این شالودۀ فکری، مفهوم وفاداری بی چون و چرا به هیتلر، «فورر» (پیشوا)، قرار داشت. وجوه مختلف ایدئولوژی نازیسم در ترکیب با هم برنامه ای سیاسی را شکل بخشیدند که در آن مفاهیم مختلف با یکدیگر ادغام می شدند و همدیگر را پشتیبانی و تقویت می کردند. احساسات ملی گرایانه با پیش داوری های نژاد پرستانۀ نازی ها پیوند یافت. اعتقاد نازی ها به نژاد سرور آریایی، که آلمانی های خالص مظهر آن بودند، سیاست «لبنسروم» (فضای حیاتی) هیتلر را پشتیبانی و تقویت می کرد. نازی ها چون آلمانی های آریایی را برتر از نژادهای دیگر، چون اسلاوهای اروپای شرقی می دانستند خود را محق می شمردند که برای کاهش اضافه جمعیت آلمان کشورهای همسایه را اشغال کنند و به خاک خود ملحق سازند. یهود ستیزی از اصول بنیادی نازیسم بود؛ یهودیان مقصّر هر گونه نقص و ناکامی در میان آلمانی های آریایی بودند. به باور نازی ها، یهودیان همراه با کمونیست ها در توطئه ای جهانی برای نابودی آلمان دست داشتند و برای حفظ خلوص نژاد آلمانی و بقای قدرت ملت آلمان باید یهودیان را از میان برداشت. نقش هیتلر در مقام رهبر حزب نیز عاملی تعیین کننده در ایدئولوژی حزب نازی بود؛ هیتلر رهبر دوراندیشی به شمار می آمد که ملت آلمان را به آینده ای درخشان و باشکوه، به جایگاه نژاد برتر جهان، هدایت می کرد. بنابراین، می بایست بی چون و چرا از او پیروی کرد. مفهوم سرور و هدف مطلق، بازتابی از این باور نازی ها بود که نیازهای ملت مهم تر از نیاز های افراد است؛ بنابراین، تنها هنگامی نژاد برتر خواهند شد که با هم، همچون یک ملت، تلاش کرده، از یک رهبر مطلق پیروی کنند. در صحنۀ عمل، ایدئولوژی نازیسم به معنی مخالفت با پیمان ورسای (۱۹۱۹) و نظام دموکراتیک جمهوری وایمار بود. نازی ها خواهان اتحاد آلمان با اتریش در یک «آنشلوس» (اتحادیه)، و گرد هم آوردن همۀ آلمانی زبان ها در یک امپراتوری (رایش سوم) بودند. نظرات نازی ها بر مردم آلمان در دورۀ پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول و و مصایب ناشی از آن، به ویژه در دورۀ بحران اقتصادی جهانی در ۱۹۲۹ و پس از آن، تأثیر عظیمی داشت و هیتلر و دارودستۀ نازی وی با تبلیغات گسترده و ماهرانه، همراه با ارعاب مخالفان، در زمانی نسبتاً کوتاه ابتدا بر رایشستاگ (مجلس) و سپس بر دستگاه های کشوری و لشکری حکومت آلمان سلطه یافتند و چون حکومت را به چنگ آوردند همه گروه های مخالف و حتی مخالفان حکومت فردی هیتلر در داخل حزب نازی را سرکوب کردند و به اجرای سیاست های خشن و وحشت آور خود پرداختند که در نهایت به جنگ جهانی دوم و کشته شدن میلیون ها تن در این جنگ انجامید. صلیب شکسته نشان حزب نازی بود. در دورۀ هیتلر، حزب نازی شعبه هایی در اتریش و چکسلوواکی داشت. پس از جنگ جهانی دوم و نابودی هیتلر و حزب وی، نیز گروه های نازی یا نونازی در برخی کشورها مانند امریکا، انگلستان، و حتی آلمان تأسیس شدند و به فعالیت پرداختند.