نارین قلعه
لغت نامه دهخدا
نارین قلعه. [ ق َ ع َ ] ( اِخ ) نام قلعه ای به غربی بغداد. ( ناظم الاطباء ).
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
نارین قَلعه
نارین قلعه میبد
(یا: نارنج قلعه) نارین واژه ای مغولی و به معنی خزانۀ جواهرات پادشاه است و نارین قلعه به محل نگهداری خزانه در قسمتی از یک قلعه اطلاق می شده است. در برخی از منابع، قلعه هایی مستقلاً با نام نارین قلعه ثبت شده اند. شماری از نارین قلعه هایی که در برخی از شهرهای ایران احداث شده بود، به ترتیب حروف الفبا از این قرار است. نارین قلعۀ اردبیل، ارک شهر یا قلعۀ کوچک داخل شهر بوده است. ستارخان سالار ملی، پیش از پیوستن به مشروطه طلبان، دو سال، به جرم پناه دادن به دو قاتل، در آن زندانی بود. قلعۀ نارنج بافت، در منطقۀ هشون، قلعه ای مسکونی بود و در چهار گوشۀ آن چهار برج قرار داشت. نارین قلعۀ بجنورد، در شمال غربی شهر بر روی تپۀ کهنه کند، احتمالاً از دورۀ پیش از صفویان. نارین قلعۀ بهبهان، ویرانه های بنای آن در شمال شرقی شهر باقی است. نارین قلعۀ جهرم، در قلعه تبر در هشت فرسخی شهر از دورۀ ساسانی. قلعۀ خورشید نیز نامیده می شود. آب انبار آن باقی است. نارین قلعۀ دامغان، در چهارده کلاته. محل سکونت یکی از اعیان شهر بوده است. ورودی آن یک برج بود. دیوار چینه ای آن باقی است. در بعضی از منابع با عنوان طبقۀ سوم قلعۀ دختران دامغان ثبت شده است. نارین قلعۀ دماوند، در روستای سربندان در ۸۴کیلومتری جادۀ فیروزکوه ـ تهران از قرن های ۳و۴ق. روی تپه ای به ارتفاع ۱۲۰ متر قرار دارد. در جنوب آن آثار خانه های مسکونی است. سفال هایی از دوره های سلجوقی، تیموری و صفوی در آن یافت شده است. در ۴هزارمتری آن قلعۀ رستم سیدآباد قرار دارد. نارین قلعۀ فیروزکوه در راه فیروزکوه ـ بسطام. یکی از دو قلعۀ شهر بود. بنایی بیضی شکل با نُه برج در قله کوه بود و سه برج آن انبار غله و برف و یخ بود. نارین قلعۀ کرمان، در قلعۀ ناصریه در کهنوج. قلعه نارین لار، روی تپه ای مشرف به شهر، معروف به قلعۀ اژدهاپیکر. نارین قلعۀ مراغه، طبقۀ هفتم قلعۀ دختر این شهر بود. نارین قلعۀ مِیبُد، در شمال میدان شهرداری از دورۀ آل مظفر. محل آن به محلۀ قلعه شهرت دارد. ۱۰هزار متر مربع مساحت داشت و در چهار طبقه بر روی تپه ای مشرف به شهر از خشت و گل ساخته شده بود. ظاهراً قلعه ای نظامی بوده و در همۀ قسمت های آن تیرکش و روزن و جان پناه تعبیه شده بود. قدیمی ترین قسمت های آن معروف به بوکن جزو قسمت های حفاظتی بودند و در زیرزمین کنده شده بودند. اطراف قلعه خندق بسیار بزرگی بود که بعدها به باغ تبدیل شد. بارو دروازه ای داشت که در هنگام ورود و خروج به پل تبدیل می شد. اندرون قلعه سه طبقه بود و ارک آن در طبقۀ آخر قرار داشت. در دورۀ تیموریان تجدیدبنا و در آن دیوان خانه و دارالقرآن احداث شد و قلعۀ مبارکه نام گرفت و میدان مقابل آن میدان سعادت خوانده شد. در دورۀ صفوی ویران و بعدها بقایای آن مرمت شد و نارنج قلعه نام گرفت. در دورۀ محمدرضاشاه پهلوی با ایجاد جادۀ اردکان به میبد قسمتی از آن تخریب و در باقی ماندۀ آن اداره های ژاندارمری و فرمانداری تأسیس شد. نارنج قلعۀ نایین، در فاصلۀ محله های کلوان و در مسجد (باب المسجد)، عده ای معتقدند که در گذشته آتشکده بوده است. در دوره ای محل سکونت زردشتیان بود. شماری معتقدند که به دورۀ اشکانیان تعلق داشته و هستۀ اولیۀ شهر نایین بوده است. حمام مشهور آن تا دهۀ ۱۳۳۰ پابرجا بود. در بنای آن خشت های جالبی با طول نیم ذرع و عرض یک چهارم ذرع و وزن پنج تُن به کار رفته بود. در میان قلعه و دور برج های آن چاه های عمیقی حفرشده بود که در حکم نقب های خارجی آن بودند. در دهۀ فوق ارتفاع یکی از برج های باقی ماندۀ آن ۲۵ متر بود. در دورۀ پهلوی محل استقرار قشون دولتی برای مقابله با بلوچ ها و محل نگهداری اسلحه و مهمات بود. نارین قلعۀ یزد، دیوان خانه یا دارالحکومۀ یزد در دورۀ مظفری بود و محلۀ قلعه کهنه یزد باقی ماندۀ آن است. پنج طبقه داشت و آثار زیرزمین، خندق و برج و باروی آن باقی است.
نارین قلعه میبد
(یا: نارنج قلعه) نارین واژه ای مغولی و به معنی خزانۀ جواهرات پادشاه است و نارین قلعه به محل نگهداری خزانه در قسمتی از یک قلعه اطلاق می شده است. در برخی از منابع، قلعه هایی مستقلاً با نام نارین قلعه ثبت شده اند. شماری از نارین قلعه هایی که در برخی از شهرهای ایران احداث شده بود، به ترتیب حروف الفبا از این قرار است. نارین قلعۀ اردبیل، ارک شهر یا قلعۀ کوچک داخل شهر بوده است. ستارخان سالار ملی، پیش از پیوستن به مشروطه طلبان، دو سال، به جرم پناه دادن به دو قاتل، در آن زندانی بود. قلعۀ نارنج بافت، در منطقۀ هشون، قلعه ای مسکونی بود و در چهار گوشۀ آن چهار برج قرار داشت. نارین قلعۀ بجنورد، در شمال غربی شهر بر روی تپۀ کهنه کند، احتمالاً از دورۀ پیش از صفویان. نارین قلعۀ بهبهان، ویرانه های بنای آن در شمال شرقی شهر باقی است. نارین قلعۀ جهرم، در قلعه تبر در هشت فرسخی شهر از دورۀ ساسانی. قلعۀ خورشید نیز نامیده می شود. آب انبار آن باقی است. نارین قلعۀ دامغان، در چهارده کلاته. محل سکونت یکی از اعیان شهر بوده است. ورودی آن یک برج بود. دیوار چینه ای آن باقی است. در بعضی از منابع با عنوان طبقۀ سوم قلعۀ دختران دامغان ثبت شده است. نارین قلعۀ دماوند، در روستای سربندان در ۸۴کیلومتری جادۀ فیروزکوه ـ تهران از قرن های ۳و۴ق. روی تپه ای به ارتفاع ۱۲۰ متر قرار دارد. در جنوب آن آثار خانه های مسکونی است. سفال هایی از دوره های سلجوقی، تیموری و صفوی در آن یافت شده است. در ۴هزارمتری آن قلعۀ رستم سیدآباد قرار دارد. نارین قلعۀ فیروزکوه در راه فیروزکوه ـ بسطام. یکی از دو قلعۀ شهر بود. بنایی بیضی شکل با نُه برج در قله کوه بود و سه برج آن انبار غله و برف و یخ بود. نارین قلعۀ کرمان، در قلعۀ ناصریه در کهنوج. قلعه نارین لار، روی تپه ای مشرف به شهر، معروف به قلعۀ اژدهاپیکر. نارین قلعۀ مراغه، طبقۀ هفتم قلعۀ دختر این شهر بود. نارین قلعۀ مِیبُد، در شمال میدان شهرداری از دورۀ آل مظفر. محل آن به محلۀ قلعه شهرت دارد. ۱۰هزار متر مربع مساحت داشت و در چهار طبقه بر روی تپه ای مشرف به شهر از خشت و گل ساخته شده بود. ظاهراً قلعه ای نظامی بوده و در همۀ قسمت های آن تیرکش و روزن و جان پناه تعبیه شده بود. قدیمی ترین قسمت های آن معروف به بوکن جزو قسمت های حفاظتی بودند و در زیرزمین کنده شده بودند. اطراف قلعه خندق بسیار بزرگی بود که بعدها به باغ تبدیل شد. بارو دروازه ای داشت که در هنگام ورود و خروج به پل تبدیل می شد. اندرون قلعه سه طبقه بود و ارک آن در طبقۀ آخر قرار داشت. در دورۀ تیموریان تجدیدبنا و در آن دیوان خانه و دارالقرآن احداث شد و قلعۀ مبارکه نام گرفت و میدان مقابل آن میدان سعادت خوانده شد. در دورۀ صفوی ویران و بعدها بقایای آن مرمت شد و نارنج قلعه نام گرفت. در دورۀ محمدرضاشاه پهلوی با ایجاد جادۀ اردکان به میبد قسمتی از آن تخریب و در باقی ماندۀ آن اداره های ژاندارمری و فرمانداری تأسیس شد. نارنج قلعۀ نایین، در فاصلۀ محله های کلوان و در مسجد (باب المسجد)، عده ای معتقدند که در گذشته آتشکده بوده است. در دوره ای محل سکونت زردشتیان بود. شماری معتقدند که به دورۀ اشکانیان تعلق داشته و هستۀ اولیۀ شهر نایین بوده است. حمام مشهور آن تا دهۀ ۱۳۳۰ پابرجا بود. در بنای آن خشت های جالبی با طول نیم ذرع و عرض یک چهارم ذرع و وزن پنج تُن به کار رفته بود. در میان قلعه و دور برج های آن چاه های عمیقی حفرشده بود که در حکم نقب های خارجی آن بودند. در دهۀ فوق ارتفاع یکی از برج های باقی ماندۀ آن ۲۵ متر بود. در دورۀ پهلوی محل استقرار قشون دولتی برای مقابله با بلوچ ها و محل نگهداری اسلحه و مهمات بود. نارین قلعۀ یزد، دیوان خانه یا دارالحکومۀ یزد در دورۀ مظفری بود و محلۀ قلعه کهنه یزد باقی ماندۀ آن است. پنج طبقه داشت و آثار زیرزمین، خندق و برج و باروی آن باقی است.
wikijoo: نارین_قلعه
پیشنهاد کاربران
نارین قلعه یا نارین کلا قلعه ای باستانی است که توسط شاهنشاهی ساسانی در قفقاز ساخته شده و در قسمت کوهستانی دربند روسیه در داغستان واقع شده است. این قلعه توسط دیواره های دوتایی به دریای خزر متصل می شود که برای پوشاندن دروازه های خزر به شاهنشاهی ایران طراحی شده است.
نارین قلعۀ اردبیل، قلعه ای مستحکم بوده که درون شهر اردبیل و در کنار بالیقلی چای که در دورهٔ رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۱۵ خورشیدی تخریب گردیده است. نارین قلعه که از قدمت و تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست، دژ حکومتی شهر اردبیل بود و در جنگ های ایران و روس و مرکز ذخیرهٔ لوازم جنگی بشمار می رفت. این قلعه در سال ۱۳۱۵ تخریب شد و متأسفانه بنای قابل توجهی از آن برجای نمانده است. این قلعه محل سکونت حاکمان شهر اردبیل بوده و پادگان و زندان شهر نیز در آنجا قرار داشت. از زمان دقیق ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی احتمالا بنای آن به پیش از دوران صفویان باز می گردد. این قلعه در زمان فتحعلی شاه قاجار و به دست هیأت نظامی فرانسوی به سرپرستی ژنرال گاردان تحکیم و بازسازی شد. این هیئت نظامی قلعه را با الزامات جنگ ها و جنگ افزاری جدید متناسب نمی دیدند و در نتیجه در اطراف آن باروی محکمی با برج های مستحکمی ساختند و افزون بر خندق قدیمی قلعه که در داخل دیوارهای جدیدتر قرار گرفته بود در بیرون آن نیز خندق عمیق و عریضی کندند و نهر آب را هم از محلهٔ شاه باغی شهر به آن بردند. این قلعه در جنگ های ایران و روس از مستحکم ترین مواضع دفاعی ایران و مهم ترین مرکز ذخیرهٔ لوازم جنگی بود.
... [مشاهده متن کامل]
از این قلعه به عنوان زندان هم استفاده می شده است. بسیاری از شاهزادگان و مدعیان پادشاهی قاجار و بعدها تعدادی از مجاهدان راه آزادی و مشروطه خواهان، مانند ستارخان در آن زندانی بوده اند.
در دورهٔ قاجار ابراهیم بیگ مراغه ای به اردبیل مسافرت کرده بوده و دربارهٔ نارین قلعه چنین می نویسد:» این قلعه بسیار محکم است، در دم دروازهٔ قلعه پیرمردی ایستاده بود؛ گویا توپچی و قراول است، شمشیری در دست بدیواری تکیه داشت. قلعه دو خندق مارپیچ دارد که در روی هر یک پلی برای آمد و شد مردم بسته اند. قلعه بسیار وسیع و عمارات حاکم نشین در درون قلعه است، مسجد عالی و حمامی دارد. ده الی دوازده عراده توپ در جاهای مختلف قلعه بود. در جنب توپخانه، سربازخانه بوده است.
... [مشاهده متن کامل]
از این قلعه به عنوان زندان هم استفاده می شده است. بسیاری از شاهزادگان و مدعیان پادشاهی قاجار و بعدها تعدادی از مجاهدان راه آزادی و مشروطه خواهان، مانند ستارخان در آن زندانی بوده اند.
در دورهٔ قاجار ابراهیم بیگ مراغه ای به اردبیل مسافرت کرده بوده و دربارهٔ نارین قلعه چنین می نویسد:» این قلعه بسیار محکم است، در دم دروازهٔ قلعه پیرمردی ایستاده بود؛ گویا توپچی و قراول است، شمشیری در دست بدیواری تکیه داشت. قلعه دو خندق مارپیچ دارد که در روی هر یک پلی برای آمد و شد مردم بسته اند. قلعه بسیار وسیع و عمارات حاکم نشین در درون قلعه است، مسجد عالی و حمامی دارد. ده الی دوازده عراده توپ در جاهای مختلف قلعه بود. در جنب توپخانه، سربازخانه بوده است.
نارین قلعۀ سردرود در پارک مرخونی در ارتفاعات سردرود واقع شده است و قدمت آن به هزارهٔ اول پیش از میلاد مسیح می رسد. سردرود بالای تپهٔ کم ارتفاعی از دامنه های سهند در نزدیکی شهر تبریز قرار دارد. سردرود به غیر از نارین قلعه، آثار کهن دیگری چون مزار قیس، مزار سلطان پیر، کاروانسرا ها و آب انبار ها و قنات ها و چشمه های قدیمی دارد. نام سردرود را به دورهٔ اورارتویی ساردوری یا سر دور دوم مربوط به سدهٔ هشتم پیش از میلاد نسبت می دهند. اورارتوها یکی از دو امپراطوری آن دوران به همراه آشوریان بودند که بنا به نوشتهٔ دیاکونوف در کتاب تاریخ ماد ساردوری دوم در سال ۷۴۳ از میلاد، به دست تیگلت پیلسر سوم فرمان روای آشور کشته شد.
... [مشاهده متن کامل]
ابعاد قلعه پانصد متر در هفت صدمتر و ارتفاع آن ۵/۱۴ متر بوده است. با این حال خارج از دیوارهای کنونی قلعه نیز در حین شخم زدن، تعداد زیادی سفال مربوط به دوران های مختلف تاریخ پیدا شده است. در بخش مرکزی قلعه تعدادی قلوه سنگ پراکنده شده، که این سنگ ها احتمالاً اجزای یک تأسیسات درون قلعه هستند که در طول گذر زمان از بین رفته است.
آثار سفالینه های مربوط به دورهٔ اورارتو در دورن دیوارهای چینه ای قلعه های اسلامی منطقه به دست آمده که با توجه به آثار سفالینه های پراکنده از دوران مختلف در سطح قلعه و برج و بارو و دیوارهای چینه ای با قطر ۲ متر و ارتفاع بیش از ۶ متر، می توان حدس زد که قلعه بعد از ویرانی به دلیل موقعیت ممتازش مجدداً در ادوار مختلف به کار گرفته شده است. این را تکه سفال های قرمز، ساده سفال های پارتی و سفال های لعابدار منقوش دوران اسلامی قرون ۷ و ۸ تأیید می کند.
در ته بخش شرقی قلعه در بالای تپه ای کوچک موسوم به تابیه چندین گور قدیمی دیده می شوند که روی استخوان ها با گل اخرا پوشانیده شده است. آثار آخرین استقرار در این محل، نشانه های برج و باروی دوران اسلامی را داراست که به تدریج در حال از بین رفتن هستند.
این قلعه با توجه به قدمت آن که به هزارهٔ اول پیش از میلاد مسیح می رسد و به لحاظ موقعیت ممتاز جغرافیایی و دست نخوردگی آن، اطلاعات با ارزش از فرهنگ و هنر گذشتگان ایران را ارائه می نماید.
این قلعه به شمارهٔ ۶۱۷۱ در تاریخ ۱۳۸۱/۷/۷ در فهرست میراث ( یادمان های ) فرهنگی درآمده است.
... [مشاهده متن کامل]
ابعاد قلعه پانصد متر در هفت صدمتر و ارتفاع آن ۵/۱۴ متر بوده است. با این حال خارج از دیوارهای کنونی قلعه نیز در حین شخم زدن، تعداد زیادی سفال مربوط به دوران های مختلف تاریخ پیدا شده است. در بخش مرکزی قلعه تعدادی قلوه سنگ پراکنده شده، که این سنگ ها احتمالاً اجزای یک تأسیسات درون قلعه هستند که در طول گذر زمان از بین رفته است.
آثار سفالینه های مربوط به دورهٔ اورارتو در دورن دیوارهای چینه ای قلعه های اسلامی منطقه به دست آمده که با توجه به آثار سفالینه های پراکنده از دوران مختلف در سطح قلعه و برج و بارو و دیوارهای چینه ای با قطر ۲ متر و ارتفاع بیش از ۶ متر، می توان حدس زد که قلعه بعد از ویرانی به دلیل موقعیت ممتازش مجدداً در ادوار مختلف به کار گرفته شده است. این را تکه سفال های قرمز، ساده سفال های پارتی و سفال های لعابدار منقوش دوران اسلامی قرون ۷ و ۸ تأیید می کند.
در ته بخش شرقی قلعه در بالای تپه ای کوچک موسوم به تابیه چندین گور قدیمی دیده می شوند که روی استخوان ها با گل اخرا پوشانیده شده است. آثار آخرین استقرار در این محل، نشانه های برج و باروی دوران اسلامی را داراست که به تدریج در حال از بین رفتن هستند.
این قلعه با توجه به قدمت آن که به هزارهٔ اول پیش از میلاد مسیح می رسد و به لحاظ موقعیت ممتاز جغرافیایی و دست نخوردگی آن، اطلاعات با ارزش از فرهنگ و هنر گذشتگان ایران را ارائه می نماید.
این قلعه به شمارهٔ ۶۱۷۱ در تاریخ ۱۳۸۱/۷/۷ در فهرست میراث ( یادمان های ) فرهنگی درآمده است.
نارین قلعه یک بنای ۵ هزار ساله در شهرستان جاجرم خراسان شمالی میباشد
