Naomi Klein(متولد ۱۹۷۰)
نویسنده و فعال سیاسی کانادایی. بیش از هر چیز به سبب موشکافی و انتقادات گسترده اش نسبت به سرمایه داری و همچنین جهانی سازی شرکتی -که ویژگی اساسی آن توفق و تسلط شرکت های چندملیتی بر جذب و کنترل منابع مالی و غیرمالی کشورهای جهان است- شناخته می شود.
کلاین در مونترال، در خانواده ای یهودی که در فعالیت های اجتماعی صلح طلبانه سابقه ای طولانی داشتند به دنیا آمد. پدر و مادرش خود را هیپی هایی معرفی می کردند که به دلیل اعتراض به جنگ آمریکا با ویتنام، به کانادا مهاجرت کرده بودند. پدر نائومی فیزیک دان بود و مادرش شر کلاین مستندسازی بود که مهم ترین اثرش مستندی با عنوان این یک داستان عاشقانه نیست، در نقد پورنوگرافی ساخته شده است. پدربزرگ و مادربزرگ کلاین، قبل از جنگ جهانی دوم کمونیست بودند اما بعد از پیمان شوروی با هیتلر از این مکتب روی گرداندند. این پیشینه ی قدرتمند خانوادگی، ابتدا تأثیری عکس بر روی نائومی داشت. او در نوجوانی شیفته ی برندهای معروف لباس بود و بیشتر وقتش را در مراکز خرید می گذراند و با دغدغه های سیاسی والدینش به هیچ عنوان همدلی نداشت. اما دو اتفاق این رویکرد را تغییر داد: در هفده سالگی، زمانی که خود را برای تحصیل در دانشگاه تورنتو آماده می کرد، سکته ی قلبی و از کار افتادگی مادرش نائومی و برادر و پدرش را مجبور کرد تا یک سال تمام دغدغه های خود را فراموش کنند و به مراقبت از او بپردازند. سال بعد، زمانی که بالأخره نائومی در آستانه ی شروع تحصیل در دانشگاه تورنتو بود، مرد جوانی در اعتراض به فمینیسم در دانشگاه مونترال به طرف زن ها شلیک کرد و چهارده زن را به قتل رساند. این دو اتفاق، سبک زندگی نائومی و دغدغه هایش را کاملاً تغییر داد. در سال اول دانشگاه، سردبیر روزنامه ای دانشگاهی شد و در سال سوم، به دلیل کار در یک روزنامه ی کانادایی، ترک تحصیل کرد. اگر چه در سال 1995 به منظور اتمام تحصیلاتش به دانشگاه برگشت، اما خیلی زود به واسطه ی دریافت فرصت کارآموزی روزنامه نگاری، دوباره دانشگاه را کنار گذاشت و از گرفتن مدرک صرف نظر کرد.
اولین کتاب کلاین با عنوان No Logo حمله ای است گسترده به فرهنگ مصرف گرایی مبتنی بر برندهای معروف. کلاین در این کتاب شرکت های چندملیتی بزرگ را هم به سوءاستفاده و بهر کشی بی رحمانه از کارگران در مناطق فقیر جهان متهم کرد. نایکی به عنوان یکی از شرکت هایی که شدیداً مورد انتقاد کلاین قرار گرفته بود، بیانیه ای مفصل در دفاع از خود منتشر کرد. این کتاب بیش از یک میلیون نسخه فروش داشت و به بیست و هشت زبان ترجمه شد.
حصارها و پنجره ها، دومین اثر کلاین، مجموعه مقاله ای است در نقد جهانی سازی. سومین کتاب کلاین که شاخص ترین و تأثیرگذارترین آن هاست با عنوان دکترین شوک: ظهور سرمایه داری فاجعه در سال 2007 منتشر شده است. در بخشی از این کتاب، کلاین به تأثیرات سیاست بازار آزاد که از سوی متفکرانی چون میلتون_فریدمن و مکتب شیکاگو طرح شده، در سوءاستفاده ی حاکمان خودکامه ای چون پینوشه در شیلی یا یلتسین در روسیه می پردازد. به عقیده ی او، اجرای برنامه های اقتصادینولیبرالی نیازمند برقراری شرایطی اضطراری است چرا که این سیاست ها برای توده ی مردم زیان بار است و آن ها در شرایطعادی حاضر به پذیرش آن نخواهند بود. بدین ترتیب، حکومت ها و ابرشرکت های چندملیتی بعد از فجایعی مانند جنگ، کودتا، بلایای طبیعی و ... که به مثابه ی شوک اول در جامعه عمل می کنند، از این شرایط بهره می برند تا سیاست های مورد نظر را اعمال کنند. کلاین از اعمال قدرت پینوشه درست بلافاصله بعد از کودتا به عنوان نمونه ی واضحی از این دکترین یاد می کند. همچنین است اتفاقی حاشیه ای تر مانند خصوصی سازی مدارس عمومی در نیواورلئان بعد از طوفان کاترینا. کلاین این تغییرات رادیکال سیاسی را شوک دوم می نامد و شرح می دهد که کسانی که به مقابله با این اتفاق برخیزند، با شوک سوم که همان سرکوب پلیس و دیگر نیروهای نظامی است مواجه خواهند شد. دکترین شوک، نائومی کلاین را در مقام یکی از مهمترین منتقدان نظام فعلی سرمایه داری در جهان مطرح کرد. این کتاب به بیست و هشت زبان دنیا ترجمه شد و با استناد به مطالب آن، مستندی با همین عنوان توسط کلاین و همسرش اَوی لوییس ساخته شد.
کتاب چهارم کلاین با عنوان این همه چیز را تغییر می دهد: سرمایه داری در برابر شرایط اقلیمی، از نقش سیاست های نولیبرال در گرمایش زمین و همچنین، جلوگیری حامیان این سیاست از هر گونه اعمال تغییر در شرایط آب و هوایی سخن می گوید. به عقیده ی کلاین، خطر گرمایش کره ی زمین آن چنان جدی و قریب الوقوع است که هر گونه اختلاف عقیده و تضارب آرا در برابر آن نقش می بازند. علاوه بر این، تغییرات بنیادین سیاست جهانی در واکنش به گرمایش زمین، می تواند کارکردهایی فراتر از این هدف اولیه نیز داشته باشد و به ساخت جهانی عادلانه تر، با توزیع ثروت و انرژی منصفانه بین کشورها منجر شود و قدرت های بزرگ را وادار به پذیرش شرایطی جدید کند.
پنجمین کتاب کلاین با عنواننه گفتن کافی نیست: مقاومت در برابر سیاست های شوک ترامپ و رسیدن به جهانی که نیاز داریم، واکنشی است به ظهور دونالد_ترامپ در سیاست جهانی. این کتاب شرح می دهد که روی کار آمدن ترامپ یک تصادف غیرمنتظره نیست و اتفاقاً نتیجه ی منطقی بدترین و تاریک ترین رویکردهای سیاسی نیم قرن گذشته است و ظهور مجدد ناسیونالیسم افراطی را به دنبال خواهد داشت. از نظر کلاین، در این زمان بحرانی مخالفت زبانی و «نه» گفتن کافی نیست. این دوران نیاز به اتحاد مردمی دارد که قصد دارند فاعلانه این روند تاریک را متوقف کنند. این کتاب جایزه ی کتاب ملی آمریکا در بخش ادبیات غیرداستانی را به دست آورد.
آخرین کتاب کلاین با عنوان نبرد برای بهشت: پورتوریکو بر سرمایه داران فاجعه بار خشم می گیرد، در سال 2018 منتشر شد. این اثر به تحلیل استعمار شدیدی می پردازد که پس از توفان ماریا و با استفاده از این بلای طبیعی به عنوان شوک، بر پورتوریکو حکمفرما شد.
به جز این پنج اثر، کلاین مقالات بسیاری نوشته و در سال های اخیر، خصوصاً در باب مبارزه با گرمایش زمین و انحصارطلبی شرکت های چندملیتی فعال بوده است. او از منتقدان جنگ آمریکا علیه عراق بود و همیشه نسبت به اقدامات متجاوزانه ی اسرائیل نگاهی منفی داشته است. کلاین در سال 2004 به حمایت از هوگو_چاوز در ونزوئلا پرداخت و بعد از فروپاشی اقتصادی این کشور در سال های بعد، بسیاری او را بابت این حمایت سرزنش کردند.
کلاین به همراه همسرش در ساخت چندین مستند مربوط به آثارش مشارکت داشته است. او هم اکنون در دانشگاه راجرز در نیوجرسی تدریس می کند.
نویسنده و فعال سیاسی کانادایی. بیش از هر چیز به سبب موشکافی و انتقادات گسترده اش نسبت به سرمایه داری و همچنین جهانی سازی شرکتی -که ویژگی اساسی آن توفق و تسلط شرکت های چندملیتی بر جذب و کنترل منابع مالی و غیرمالی کشورهای جهان است- شناخته می شود.
کلاین در مونترال، در خانواده ای یهودی که در فعالیت های اجتماعی صلح طلبانه سابقه ای طولانی داشتند به دنیا آمد. پدر و مادرش خود را هیپی هایی معرفی می کردند که به دلیل اعتراض به جنگ آمریکا با ویتنام، به کانادا مهاجرت کرده بودند. پدر نائومی فیزیک دان بود و مادرش شر کلاین مستندسازی بود که مهم ترین اثرش مستندی با عنوان این یک داستان عاشقانه نیست، در نقد پورنوگرافی ساخته شده است. پدربزرگ و مادربزرگ کلاین، قبل از جنگ جهانی دوم کمونیست بودند اما بعد از پیمان شوروی با هیتلر از این مکتب روی گرداندند. این پیشینه ی قدرتمند خانوادگی، ابتدا تأثیری عکس بر روی نائومی داشت. او در نوجوانی شیفته ی برندهای معروف لباس بود و بیشتر وقتش را در مراکز خرید می گذراند و با دغدغه های سیاسی والدینش به هیچ عنوان همدلی نداشت. اما دو اتفاق این رویکرد را تغییر داد: در هفده سالگی، زمانی که خود را برای تحصیل در دانشگاه تورنتو آماده می کرد، سکته ی قلبی و از کار افتادگی مادرش نائومی و برادر و پدرش را مجبور کرد تا یک سال تمام دغدغه های خود را فراموش کنند و به مراقبت از او بپردازند. سال بعد، زمانی که بالأخره نائومی در آستانه ی شروع تحصیل در دانشگاه تورنتو بود، مرد جوانی در اعتراض به فمینیسم در دانشگاه مونترال به طرف زن ها شلیک کرد و چهارده زن را به قتل رساند. این دو اتفاق، سبک زندگی نائومی و دغدغه هایش را کاملاً تغییر داد. در سال اول دانشگاه، سردبیر روزنامه ای دانشگاهی شد و در سال سوم، به دلیل کار در یک روزنامه ی کانادایی، ترک تحصیل کرد. اگر چه در سال 1995 به منظور اتمام تحصیلاتش به دانشگاه برگشت، اما خیلی زود به واسطه ی دریافت فرصت کارآموزی روزنامه نگاری، دوباره دانشگاه را کنار گذاشت و از گرفتن مدرک صرف نظر کرد.
اولین کتاب کلاین با عنوان No Logo حمله ای است گسترده به فرهنگ مصرف گرایی مبتنی بر برندهای معروف. کلاین در این کتاب شرکت های چندملیتی بزرگ را هم به سوءاستفاده و بهر کشی بی رحمانه از کارگران در مناطق فقیر جهان متهم کرد. نایکی به عنوان یکی از شرکت هایی که شدیداً مورد انتقاد کلاین قرار گرفته بود، بیانیه ای مفصل در دفاع از خود منتشر کرد. این کتاب بیش از یک میلیون نسخه فروش داشت و به بیست و هشت زبان ترجمه شد.
حصارها و پنجره ها، دومین اثر کلاین، مجموعه مقاله ای است در نقد جهانی سازی. سومین کتاب کلاین که شاخص ترین و تأثیرگذارترین آن هاست با عنوان دکترین شوک: ظهور سرمایه داری فاجعه در سال 2007 منتشر شده است. در بخشی از این کتاب، کلاین به تأثیرات سیاست بازار آزاد که از سوی متفکرانی چون میلتون_فریدمن و مکتب شیکاگو طرح شده، در سوءاستفاده ی حاکمان خودکامه ای چون پینوشه در شیلی یا یلتسین در روسیه می پردازد. به عقیده ی او، اجرای برنامه های اقتصادینولیبرالی نیازمند برقراری شرایطی اضطراری است چرا که این سیاست ها برای توده ی مردم زیان بار است و آن ها در شرایطعادی حاضر به پذیرش آن نخواهند بود. بدین ترتیب، حکومت ها و ابرشرکت های چندملیتی بعد از فجایعی مانند جنگ، کودتا، بلایای طبیعی و ... که به مثابه ی شوک اول در جامعه عمل می کنند، از این شرایط بهره می برند تا سیاست های مورد نظر را اعمال کنند. کلاین از اعمال قدرت پینوشه درست بلافاصله بعد از کودتا به عنوان نمونه ی واضحی از این دکترین یاد می کند. همچنین است اتفاقی حاشیه ای تر مانند خصوصی سازی مدارس عمومی در نیواورلئان بعد از طوفان کاترینا. کلاین این تغییرات رادیکال سیاسی را شوک دوم می نامد و شرح می دهد که کسانی که به مقابله با این اتفاق برخیزند، با شوک سوم که همان سرکوب پلیس و دیگر نیروهای نظامی است مواجه خواهند شد. دکترین شوک، نائومی کلاین را در مقام یکی از مهمترین منتقدان نظام فعلی سرمایه داری در جهان مطرح کرد. این کتاب به بیست و هشت زبان دنیا ترجمه شد و با استناد به مطالب آن، مستندی با همین عنوان توسط کلاین و همسرش اَوی لوییس ساخته شد.
کتاب چهارم کلاین با عنوان این همه چیز را تغییر می دهد: سرمایه داری در برابر شرایط اقلیمی، از نقش سیاست های نولیبرال در گرمایش زمین و همچنین، جلوگیری حامیان این سیاست از هر گونه اعمال تغییر در شرایط آب و هوایی سخن می گوید. به عقیده ی کلاین، خطر گرمایش کره ی زمین آن چنان جدی و قریب الوقوع است که هر گونه اختلاف عقیده و تضارب آرا در برابر آن نقش می بازند. علاوه بر این، تغییرات بنیادین سیاست جهانی در واکنش به گرمایش زمین، می تواند کارکردهایی فراتر از این هدف اولیه نیز داشته باشد و به ساخت جهانی عادلانه تر، با توزیع ثروت و انرژی منصفانه بین کشورها منجر شود و قدرت های بزرگ را وادار به پذیرش شرایطی جدید کند.
پنجمین کتاب کلاین با عنواننه گفتن کافی نیست: مقاومت در برابر سیاست های شوک ترامپ و رسیدن به جهانی که نیاز داریم، واکنشی است به ظهور دونالد_ترامپ در سیاست جهانی. این کتاب شرح می دهد که روی کار آمدن ترامپ یک تصادف غیرمنتظره نیست و اتفاقاً نتیجه ی منطقی بدترین و تاریک ترین رویکردهای سیاسی نیم قرن گذشته است و ظهور مجدد ناسیونالیسم افراطی را به دنبال خواهد داشت. از نظر کلاین، در این زمان بحرانی مخالفت زبانی و «نه» گفتن کافی نیست. این دوران نیاز به اتحاد مردمی دارد که قصد دارند فاعلانه این روند تاریک را متوقف کنند. این کتاب جایزه ی کتاب ملی آمریکا در بخش ادبیات غیرداستانی را به دست آورد.
آخرین کتاب کلاین با عنوان نبرد برای بهشت: پورتوریکو بر سرمایه داران فاجعه بار خشم می گیرد، در سال 2018 منتشر شد. این اثر به تحلیل استعمار شدیدی می پردازد که پس از توفان ماریا و با استفاده از این بلای طبیعی به عنوان شوک، بر پورتوریکو حکمفرما شد.
به جز این پنج اثر، کلاین مقالات بسیاری نوشته و در سال های اخیر، خصوصاً در باب مبارزه با گرمایش زمین و انحصارطلبی شرکت های چندملیتی فعال بوده است. او از منتقدان جنگ آمریکا علیه عراق بود و همیشه نسبت به اقدامات متجاوزانه ی اسرائیل نگاهی منفی داشته است. کلاین در سال 2004 به حمایت از هوگو_چاوز در ونزوئلا پرداخت و بعد از فروپاشی اقتصادی این کشور در سال های بعد، بسیاری او را بابت این حمایت سرزنش کردند.
کلاین به همراه همسرش در ساخت چندین مستند مربوط به آثارش مشارکت داشته است. او هم اکنون در دانشگاه راجرز در نیوجرسی تدریس می کند.
wikijoo: نائومی_کلاین
