میهای چوکونائی ویتز

میهای چوکونائی ویتِز[ ب] ( مجاری: Csokonai Vitéz Mihály، زادهٔ ۷ نوامبر ۱۷۷۳ در دبرتسن – درگذشتهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۱۸۰۵ در دبرتسن ) یکی از شاعران برجستهٔ عصر روشنگری در مجارستان بود.
چوکونائی در شهر تولدش، دبرتسن در کالج کالوینیسم تحصیل کرد. پس از فارغ التحصیلی در ۱۷۸۸ به فراگیری هندسه کاربردی، علوم طبیعی، فلسفه، الهیات، تاریخ و ادبیات کلاسیک پرداخت. در بهار ۱۷۹۳ به او منصب استادیاری پیشنهاد شد. در آن زمان در دایرهٔ دوستی فرنتس کازینتسی، از چهره های برجستهٔ اصلاح طلب زبان و عضو فرهنگستان راه پیدا کرده بود. اما اگرچه در میان دانشجویان محبوبیت داشت، حسادت همکاران ارشد باعث شد چندان دوام نیاورد و در ژوئیه ۱۷۹۵ از کار برکنار شد. همدردی او با ایده های انقلابی در زمان جنگ ناپلئون، زندگی او را دستخوش ناملایمات کرد. در طول زندگی اش به او توجهی نشد و به یک شاعر دوره گردِ بدشانس در عشق مبدل گشت. برخلاف آثار اولیهٔ سرشار از آرمان گرایی، آثار بعدی او دربارهٔ درد عشق انکار شده و فقر بود. زن مورد علاقه او دختری ثروتمند، با نام «لیلّا»[ پ] در اشعارش، پس از رسیدن او به موقعیت مالی ازدواج کرده بود. او در نارضایتی شدید از زندگی به دبرتسن بازگشت و در فقر مطلق از بیماری سل درگذشت. آثار ادبی او تنها پس از مرگش به شهرت رسید. [ ۱]
چوکونائی یکی از اولین نظریه پردازان نوای گفتار در مجارستان بود و با موفقیت معیارهای وزن شعر اروپایی را با قالب شعر مجاری تطبیق داد. او همچنین نمایشنامه نویس و نویسندهٔ اولین حماسه طنز مجاری، از جمله محبوب ترین اثرش به نام دوروتیا ( ۱۷۹۹ ) [ ت] بود. [ ۲] [ ۳]
کاروی رویتسکی از حافظ اشعاری ترجمه کرده بود که چوکونائی به آنها دسترسی پیدا نکرد. ولی ویلیام جونز با استفاده از آثار رویتسکی کتاب شعرهای آسیایی را در مورد عروض فارسی نوشته بود. در کتاب جونز، چند غزل نیز از حافظ به عنوان نمونهٔ عروض به لاتین وجود داشت و چوکونائی پس از خواندن آنها، شعری با عنوان «آرامگاه حافظ» در ستایش حافظ و عظمت شعر او در سال ۱۸۰۱ سرود. سرودهٔ او از اولین نمونه های اروپایی چنین اشعاری حتی قبل از دیوان غربی–شرقی گوته در ۱۸۱۹ است که به دلیل زبان مجاری شهرت چندانی پیدا نکرده است. [ ۴] [ ۵] آن شعر مناسب برای اجرا با موسیقی است و با تکخوان و همخوان ها خوانده می شود. [ ۶]