میزان الطب

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «میزان الطب» نگاشته حکیم محمد اکبر ارزانی از جمله مشهورترین آثار طب سنتی به زبان فارسی است. این نگاشته چهارمین اثر مؤلف است که آن را در سال 1113ق تألیف نموده است. نویسنده در ابتدای اثر انگیزه اش را از تألیف کتاب آموزش طب به اطفال با عبارتی موجز دانسته است.
این کتاب به خاطر اختصار و زبان ساده اش مورد استقبال حوزه های طبی هند و پاکستان قرار گرفت و به جای کتاب قانونچه تألیف محمود بن عمر چغمینی به عنوان اولین کتاب درسی شناخته شد.
میزان الطب مشتمل بر سه مقاله است. در میان این سه مقاله، دو مقاله اول مختصر است و بیشتر حجم کتاب را مقاله سوم در بر می گیرد. مقاله اول به جزء کوچکتری تقسیم نمی شود ولی مقاله دوم به نه جزء کوچکتر با عنوان فصل تقسیم می شود. مقاله سوم که درباره بیماری ها و درمان آن ها است به بیست وپنج باب جداگانه تقسیم می شود و هر باب نیز خود به فصول متعددی تجزیه می شود.
از آنجا که حکیم ارزانی این اثر را پس از نگارش طب اکبری به تحریر درآورده است، خلاصه تحقیقات خود در طب اکبری را در این اثر ذکر می کند. نگاهی به طب اکبری و مقایسه آن با میزان الطب شاهد این مدعاست که ترتیب این دو کتاب تا اندازه بسیار زیادی همانند هم است و حتی در بعضی از موارد، تعابیر و عبارات میزان الطب شبیه عبارت های طب اکبری است.
افزون بر آنچه گفتیم از آنجایی که میزان الطب -بنابر قول نویسنده آن- برای مبتدیان و علاقه مندان به فراگیری علم طب نوشته شده است، به مبانی نظری علم طب، که همان کلیات است نپرداخته و فقط در دو مقاله اول به ذکر مختصری از اخلاط اربعه و منضجات اخلاط بسنده کرده است.

[ویکی فقه] میزان الطب (کتاب). «میزان الطب» نگاشته حکیم محمد اکبر ارزانی از جمله مشهورترین آثار طب سنتی به زبان فارسی است.
این نگاشته چهارمین اثر مؤلف است که آن را در سال ۱۱۱۳ ق تالیف نموده است. نویسنده در ابتدای اثر انگیزه اش را از تالیف کتاب آموزش طب به اطفال با عبارتی موجز دانسته است.این کتاب به خاطر اختصار و زبان ساده اش مورد استقبال حوزه های طبی هند و پاکستان قرار گرفت و به جای کتاب قانونچه تالیف محمود بن عمر چغمینی به عنوان اولین کتاب درسی شناخته شد.
ساختار
میزان الطب مشتمل بر سه مقاله است. در میان این سه مقاله، دو مقاله اول مختصر است و بیشتر حجم کتاب را مقاله سوم در بر می گیرد. مقاله اول به جزء کوچکتری تقسیم نمی شود ولی مقاله دوم به نه جزء کوچکتر با عنوان فصل تقسیم می شود. مقاله سوم که درباره بیماری ها و درمان آن ها است به بیست و پنج باب جداگانه تقسیم می شود و هر باب نیز خود به فصول متعددی تجزیه می شود.
گزارش محتوا
از آنجا که حکیم ارزانی این اثر را پس از نگارش طب اکبری به تحریر درآورده است، خلاصه تحقیقات خود در طب اکبری را در این اثر ذکر می کند. نگاهی به طب اکبری و مقایسه آن با میزان الطب شاهد این مدعاست که ترتیب این دو کتاب تا اندازه بسیار زیادی همانند هم است و حتی در بعضی از موارد، تعابیر و عبارات میزان الطب شبیه عبارت های طب اکبری است.افزون بر آنچه گفتیم از آنجایی که میزان الطب- بنابر قول نویسنده آن- برای مبتدیان و علاقه مندان به فراگیری علم طب نوشته شده است، به مبانی نظری علم طب، که همان کلیات است نپرداخته و فقط در دو مقاله اول به ذکر مختصری از اخلاط اربعه و منضجات اخلاط بسنده کرده است.علاوه بر این وی از اشاره به سخنان پزشکان دیگر و مناقشه با آنان که با تعلیمی بودن این اثر ناسازگار است پرهیز می نماید.ترتیب مقالات و مباحث مطرح شده در آنها را مؤلف چنین گزارش کرده است:مقاله اول: در علامات کیفیات چهارگانه، یعنی حرارت و برودت و رطوبت و یبوست.مقاله دوم: در بیان ادویه مفرده و مرکبه و اغذیه مناسب حال.مقاله سوم: در بیان امراض و علاج آن.مؤلف پس از نگاشتن مطالبی مختصر در مقاله اول و دوم، در مقاله سوم به مبحث بیماری ها و درمان آنها می پردازد. در این بخش، که مفصل ترین بخش کتاب نیز محسوب می شود، مؤلف از مبحث بیماریهای سر شروع می کند و با بررسی اورام و بثور ظاهر بدن، این مقاله را به پایان میرساند. مؤلف در هنگام بیان بیماری ها ابتدا آن بیماری را ذکر می کند و سپس آن را به اختصار توضیح می دهد. در پی آن علائم و اسباب آن بیماری را بیان می کند و در آخر علاج و درمان آن را نقل می کند.
وضعیت کتاب
...

پیشنهاد کاربران

بپرس