میرزادۀ عشقی، محمدرضا (همدان ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۰۳ش)
میرزاده عشقی، محمدرضا
(نامِ کامل: سید محمدرضا میرزادۀ عشقی همدانی) شاعر و نمایش نامه نویس و روزنامه نگار ایرانی. پس از تحصیلات مقدماتی به تهران آمد و با آن که هنوز نوجوان بود، به صفِ تکاپوگران سیاسی پیوست و در مهاجرت گروهِ ملّیون به عثمانی در دورۀ جنگ جهانی اول شرکت داشت. میهن پرستی پرشور و طرفدار حزب سوسیالیست بود. در همدان روزنامۀ نامۀ عشقی را انتشار داد و سپس در اوایل جنگ جهانی اول با دیگر آزادی خواهان به استانبول، که کانون فعالیت ملیّون ایران بود، رفت و در آن جا نخستین آثارش، نوروزی نامه و اپرای رستاخیز شهریاران ایران، نخستین نمایش نامۀ موزیکال پس از مشروطیت، را نوشت. در تلفیق شیوۀ سنتی با جنبه های داستانی کوشش هایی درخور توجه نشان داد؛ سه تابلوی مریم نمونه ای است از آن. او به آرمان های اجتماعی و ایده های ملی، به شکلی یکسان، علاقه داشت و با نشر روزنامۀ قرن بیستم در صفِ نخست روزنامه نگاران سیاسی قرار گرفت. در نمایش نامه های کوتاهش، همچون جمشید ناکام، حلوا الفقرا، اپرت بچه گدا، و دکتر نیکوکار، به وضع زندگی اشراف زادگان پرداخته و از جهل و خرافات انتقاد کرده است. وی در بیان مسائل سیاسی و اجتماعی انسانی بی پروا بود و سرانجام به دستِ مخالفان سیاسی اش به قتل رسید. او را در تشییع جنازه ای باشکوه و مردمی در ابن بابویه به خاک سپردند. عشقی عمری بس کوتاه داشت. اما به سبب ذوق شعری وسیع، هرچند ناکامل، و قرارگرفتن در دوره ای بس متلاطم و نگاهی بسیار رومانتیک به شخصیت ها و جریان های سیاسی، سراسر ستایش یا سراسر نکوهش، در میان شاعران ایران در قرن ۲۰ برجستگی خود را همچنان حفظ کرد. نخستین فردی بود که قوانین کلاسیک در خصوص یکسان بودن طول مصرع ها و یکی بودن تعداد ابیات بندها را شکست و از صور خیال ملزوم شعر کلاسیک فاصله گرفت.
میرزاده عشقی، محمدرضا
(نامِ کامل: سید محمدرضا میرزادۀ عشقی همدانی) شاعر و نمایش نامه نویس و روزنامه نگار ایرانی. پس از تحصیلات مقدماتی به تهران آمد و با آن که هنوز نوجوان بود، به صفِ تکاپوگران سیاسی پیوست و در مهاجرت گروهِ ملّیون به عثمانی در دورۀ جنگ جهانی اول شرکت داشت. میهن پرستی پرشور و طرفدار حزب سوسیالیست بود. در همدان روزنامۀ نامۀ عشقی را انتشار داد و سپس در اوایل جنگ جهانی اول با دیگر آزادی خواهان به استانبول، که کانون فعالیت ملیّون ایران بود، رفت و در آن جا نخستین آثارش، نوروزی نامه و اپرای رستاخیز شهریاران ایران، نخستین نمایش نامۀ موزیکال پس از مشروطیت، را نوشت. در تلفیق شیوۀ سنتی با جنبه های داستانی کوشش هایی درخور توجه نشان داد؛ سه تابلوی مریم نمونه ای است از آن. او به آرمان های اجتماعی و ایده های ملی، به شکلی یکسان، علاقه داشت و با نشر روزنامۀ قرن بیستم در صفِ نخست روزنامه نگاران سیاسی قرار گرفت. در نمایش نامه های کوتاهش، همچون جمشید ناکام، حلوا الفقرا، اپرت بچه گدا، و دکتر نیکوکار، به وضع زندگی اشراف زادگان پرداخته و از جهل و خرافات انتقاد کرده است. وی در بیان مسائل سیاسی و اجتماعی انسانی بی پروا بود و سرانجام به دستِ مخالفان سیاسی اش به قتل رسید. او را در تشییع جنازه ای باشکوه و مردمی در ابن بابویه به خاک سپردند. عشقی عمری بس کوتاه داشت. اما به سبب ذوق شعری وسیع، هرچند ناکامل، و قرارگرفتن در دوره ای بس متلاطم و نگاهی بسیار رومانتیک به شخصیت ها و جریان های سیاسی، سراسر ستایش یا سراسر نکوهش، در میان شاعران ایران در قرن ۲۰ برجستگی خود را همچنان حفظ کرد. نخستین فردی بود که قوانین کلاسیک در خصوص یکسان بودن طول مصرع ها و یکی بودن تعداد ابیات بندها را شکست و از صور خیال ملزوم شعر کلاسیک فاصله گرفت.