میرزا کوچک جنگلی (۱۲۵۹ـ۱۳۰۰ش)
(شیخ یونس موسوم به میرزا کوچک خان جنگلی) رهبر قیام جنگل. تحصیلات دینی خود را در مدارس حاجی حسن و مسجدجامع رشت و مدرسۀ دینی محمودیۀ تهران گذراند. در جریان جنبش مشروطه به مشروطه خواهان پیوست و در جریان فتح تهران ، با مجاهدان گیلانی همراه شد. در نبرد با نیروهای محمدعلی شاه در استرآباد، مجروح شد. سپس به رشت بازگشت و به جنگل های گیلان پناه برد و «جمعیت اتّحاد اسلام» را تشکیل داد که بعداً به گروه جنگل موسوم شدند. پس از انقلاب روسیه ، دولت جدید شوروی از جنبش جنگل و رهبری میرزا کوچک حمایت سیاسی و نظامی کرد و دسته هایی از ارتش سرخ شوروی در تعقیب ضد انقلابیون روس وارد گیلان شدند و میرزا با کمک آنان «جمهوری موقت گیلان » را تشکیل داد (۱۳۳۸ق) و به عزل و نصب حکام محلی و رؤسای ادارات دولتی پرداخت و با کمونیست های ایرانی همکاری کرد. تندروی و تبلیغات افراطی آنان ، اعتراض میرزا را برانگیخت و موجب کودتای آنان برضد میرزا شد و او ناگزیر به جنگل عقب نشینی کرد. پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ش، که سیاست منطقه ای شوروی بر رفع اختلاف با انگلستان و تأیید دولت کودتا قرار گرفت ، تغییر کرد و بدین سان آن ها حمایت از جنبش جنگل را فرو نهادند و کودتاگران جنگل نیز به نیروهای دولتی به فرماندهی رضاخان پیوستند و بسیاری از مواضع جنگلی ها به دست نیروهای دولتی افتاد. مذاکرات میرزا با رضاخان نیز نتیجه ای دربرنداشت و به درگیری میان نیروهای دو طرف انجامید. با پیوستن و تسلیم گروه کثیری از جنگلی ها به نیروهای دولتی ، میرزا به همراه گائوک آلمانی از طریق کوه های گیلان به خلخال رفت و بر اثر سرما و بوران شدید در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ش بر اثر یخ زدگی جان سپرد.
(شیخ یونس موسوم به میرزا کوچک خان جنگلی) رهبر قیام جنگل. تحصیلات دینی خود را در مدارس حاجی حسن و مسجدجامع رشت و مدرسۀ دینی محمودیۀ تهران گذراند. در جریان جنبش مشروطه به مشروطه خواهان پیوست و در جریان فتح تهران ، با مجاهدان گیلانی همراه شد. در نبرد با نیروهای محمدعلی شاه در استرآباد، مجروح شد. سپس به رشت بازگشت و به جنگل های گیلان پناه برد و «جمعیت اتّحاد اسلام» را تشکیل داد که بعداً به گروه جنگل موسوم شدند. پس از انقلاب روسیه ، دولت جدید شوروی از جنبش جنگل و رهبری میرزا کوچک حمایت سیاسی و نظامی کرد و دسته هایی از ارتش سرخ شوروی در تعقیب ضد انقلابیون روس وارد گیلان شدند و میرزا با کمک آنان «جمهوری موقت گیلان » را تشکیل داد (۱۳۳۸ق) و به عزل و نصب حکام محلی و رؤسای ادارات دولتی پرداخت و با کمونیست های ایرانی همکاری کرد. تندروی و تبلیغات افراطی آنان ، اعتراض میرزا را برانگیخت و موجب کودتای آنان برضد میرزا شد و او ناگزیر به جنگل عقب نشینی کرد. پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ش، که سیاست منطقه ای شوروی بر رفع اختلاف با انگلستان و تأیید دولت کودتا قرار گرفت ، تغییر کرد و بدین سان آن ها حمایت از جنبش جنگل را فرو نهادند و کودتاگران جنگل نیز به نیروهای دولتی به فرماندهی رضاخان پیوستند و بسیاری از مواضع جنگلی ها به دست نیروهای دولتی افتاد. مذاکرات میرزا با رضاخان نیز نتیجه ای دربرنداشت و به درگیری میان نیروهای دو طرف انجامید. با پیوستن و تسلیم گروه کثیری از جنگلی ها به نیروهای دولتی ، میرزا به همراه گائوک آلمانی از طریق کوه های گیلان به خلخال رفت و بر اثر سرما و بوران شدید در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ش بر اثر یخ زدگی جان سپرد.
wikijoo: میرزا_کوچک_جنگلی