میرزا محمدرضا خان کلهر ( ۱۲۰۸، گیلانغرب - ۲۹ مرداد ۱۲۷۱ ، تهران ) از خوشنویسان صاحب نام خط نستعلیق در زمان قاجار بود. او از خوشنویسان پرآوازهٔ دوره ناصری و از نستعلیق نویسان مؤثر در تاریخ هنر ایران به شمار می رود که شیوه ای خاص در نستعلیق نویسی ایجاد کرد. این شیوه پس از او و تا زمان حاضر شیوهٔ رایج نستعلیق نویسی دوران معاصر محسوب می شود.
... [مشاهده متن کامل]
محمدرضا کلهر، فرزند محمدرحیم بیگ خمان جلودار فوج سواره رو ایل کلهر بود. خمان نام جد اول این طایفه است. به این خاطر که مادر او را در کوه و به حالت ( خم شده ) خمیده و در شرایط نامساعد ( احتمالاً حمله راهزنان ) به دنیا آورد؛ او را «خَمان» نامید به معنای ( غمگین - غم دار ) یا کسیکه مادر به ( حالت خم شده ) او را زاده باشد. در درگیری که بین ایل کلهر ( به سردستگی پدر وی ) با قشون دولتی روی داد میرزا هم حضور داشت و بعد به تصمیم پدر، پسران خانواده از طایفه هجرت کردند ابتدا به نفت شهر و سپس طهران قدیم مهاجرت کردند بدین ترتیب او در ابتدای ساکن شدن در طهران، برای در امان بودن نام عامهٔ «کلهر» را به جای نام پدری می آورد که بعدها هم بخاطر استعمال فراوان به نام اصلی و هنری وی در تاریخ هنر ایران ثبت و ضبط شد.
پسرش اسکندر هم زمان با مبتلا شدن پدر به بیماری وبا، توسط عمویش میرزا نوروز علی - میر شکار سلطنتی - به زادگاه مادری شیه رگ دیره نقل مکان نمود، این هجرت به دلیل شیوع وبا و قحطی همگانی بود که در تهران و نواحی اطراف رخ داد. سپس فرزندان و نوادگان وی: الهی خمان، ابراهیم اسکندری خمان و خوشنویس و مینیاتوریست معاصر سهراب اسکندری کلهر مهاجرت کردند.
در نوجوانی به کار خوشنویسی رو آورد؛ طی حوادثی به تهران آمد و نزد میرزا محمد خوانساری شاگرد محمد مهدی تهرانی تعلیم خط گرفت. از آنجایی که از استادان خود پیشی گرفت از روی خطوط باقی مانده از میرعماد مشق کرد. حتی یکبار به اصفهان رفت تا از روی کتیبه معروف میرعماد در تکیه میرفندرسکی مشق کند. صاحبنظران این مشق ها و تلاش های شبانه روزی و جان فرسای کلهر را در خلقیات ویژه او می دانند که برخی معتقدند رفع عیوب فنی و زیباشناختی نستعلیق بود.
او افزون بر نستعلیق در شکسته نستعلیق نیز استاد بود. میرزا رضا چون در نستعلیق سرآمد شد و شهرت یافت ناصرالدین شاه قاجار او را احضار کرد و بسیار مورد توجه شاه قرار گرفت. حتی شاه اندکی شخصاً نزد وی مشق خط کرد. ناصرالدین شاه خواست که وی در وزارت انطباعات ( وزارت چاپ ) به کار گمارده شود اما از آنجایی که میرزا مردی بلندهمت و آزادمنش بود نپذیرفت و به کتابتی مختصر و دستمزدی اندک می ساخت. فقط یکبار که ناصرالدین شاه به مشهد می رفت به شوق زیارت حرم امام رضا در اردوی شاه ملازم شد. او در این سفر در ضمن سفر کار خوشنویسی روزنامه وقایع اتفاقیه را انجام می داد که به تدریج چاپ می شد. پس از بازگشت از خراسان با شیوع همگانی وبا در تهران، او هم مبتلا شد و در روز جمعه ۲۵ محرم الحرام سال ۱۳۱۰ در گورستانی در حسن آباد که اکنون محل آتش نشانی شهرداری تهران است به خاک سپرده شد.
... [مشاهده متن کامل]
محمدرضا کلهر، فرزند محمدرحیم بیگ خمان جلودار فوج سواره رو ایل کلهر بود. خمان نام جد اول این طایفه است. به این خاطر که مادر او را در کوه و به حالت ( خم شده ) خمیده و در شرایط نامساعد ( احتمالاً حمله راهزنان ) به دنیا آورد؛ او را «خَمان» نامید به معنای ( غمگین - غم دار ) یا کسیکه مادر به ( حالت خم شده ) او را زاده باشد. در درگیری که بین ایل کلهر ( به سردستگی پدر وی ) با قشون دولتی روی داد میرزا هم حضور داشت و بعد به تصمیم پدر، پسران خانواده از طایفه هجرت کردند ابتدا به نفت شهر و سپس طهران قدیم مهاجرت کردند بدین ترتیب او در ابتدای ساکن شدن در طهران، برای در امان بودن نام عامهٔ «کلهر» را به جای نام پدری می آورد که بعدها هم بخاطر استعمال فراوان به نام اصلی و هنری وی در تاریخ هنر ایران ثبت و ضبط شد.
پسرش اسکندر هم زمان با مبتلا شدن پدر به بیماری وبا، توسط عمویش میرزا نوروز علی - میر شکار سلطنتی - به زادگاه مادری شیه رگ دیره نقل مکان نمود، این هجرت به دلیل شیوع وبا و قحطی همگانی بود که در تهران و نواحی اطراف رخ داد. سپس فرزندان و نوادگان وی: الهی خمان، ابراهیم اسکندری خمان و خوشنویس و مینیاتوریست معاصر سهراب اسکندری کلهر مهاجرت کردند.
در نوجوانی به کار خوشنویسی رو آورد؛ طی حوادثی به تهران آمد و نزد میرزا محمد خوانساری شاگرد محمد مهدی تهرانی تعلیم خط گرفت. از آنجایی که از استادان خود پیشی گرفت از روی خطوط باقی مانده از میرعماد مشق کرد. حتی یکبار به اصفهان رفت تا از روی کتیبه معروف میرعماد در تکیه میرفندرسکی مشق کند. صاحبنظران این مشق ها و تلاش های شبانه روزی و جان فرسای کلهر را در خلقیات ویژه او می دانند که برخی معتقدند رفع عیوب فنی و زیباشناختی نستعلیق بود.
او افزون بر نستعلیق در شکسته نستعلیق نیز استاد بود. میرزا رضا چون در نستعلیق سرآمد شد و شهرت یافت ناصرالدین شاه قاجار او را احضار کرد و بسیار مورد توجه شاه قرار گرفت. حتی شاه اندکی شخصاً نزد وی مشق خط کرد. ناصرالدین شاه خواست که وی در وزارت انطباعات ( وزارت چاپ ) به کار گمارده شود اما از آنجایی که میرزا مردی بلندهمت و آزادمنش بود نپذیرفت و به کتابتی مختصر و دستمزدی اندک می ساخت. فقط یکبار که ناصرالدین شاه به مشهد می رفت به شوق زیارت حرم امام رضا در اردوی شاه ملازم شد. او در این سفر در ضمن سفر کار خوشنویسی روزنامه وقایع اتفاقیه را انجام می داد که به تدریج چاپ می شد. پس از بازگشت از خراسان با شیوع همگانی وبا در تهران، او هم مبتلا شد و در روز جمعه ۲۵ محرم الحرام سال ۱۳۱۰ در گورستانی در حسن آباد که اکنون محل آتش نشانی شهرداری تهران است به خاک سپرده شد.
