میرزا علی، یا میرزا محمد علی، هنرمند نگارگر ایرانی عصر صفوی، میانهٔ ۱۵۱۰ تا ۱۵۷۶ میلادی بود.
قاضی احمد منشی قمی مورخ عصر صفوی و نگارندهٔ گلستان هنر، در خصوص او می نویسد: مولانا میرزا علی، فرزند سلطان محمد نگارگر، در هنر منظره سازی بی همتاست، همچنین می گوید که میرزای جوان، تحت نظارت پدرش سلطان محمد، در کتابخانهٔ شاه تهماسب به نگارگری مشغول بوده است. تاریخ نگار عثمانی، مصطفی علی ( ۱۵۸۷ میلادی ) ، از میرزاعلی نگارگر به عنوان هنرمندی برجسته و شهیر یاد می کند. دوران فعالیت میرزا علی، همزمان با سلطنت شاه تهماسب اول است. ابتدا در ۱۵۳۰ میلادی در کتابخانهٔ شاه تهماسب در تبریز مشغول گردیده، و تحت تعلیم بهترین هنرمندان عصر، از جمله پدرش سلطان محمد، از وی هنرمندی برجسته و استادی برای آینده ساخته شد. در ۱۵۵۰ میلادی، همزمان با زهدگرایی شاه تهماسب و بی علاقه شدن اش به نقاشی و هنر، میزا علی به دربار برادرزادهٔ شاه، یعنی سلطان ابراهیم میرزا پیوست. اما چندی بعد و به سال ۱۵۵۸ زمانی که پایتخت به قزوین انتقال یافت، میرزا علی یکی از هنرمندان پیشرو کتابخانهٔ قزوین شد. نخستین آثار به جا مانده از وی، دو اثر در پنج گنج نظامی است که به دستور شاه تهماسب کتاب آرایی شده و هم اینک در کتابخانهٔ بریتانیا محفوظ است. میرزا به رغم جوانی، در کنار بزرگانی چون آقا میرک، میرسیدعلی و پدرش سلطان محمد، نگارگر این اثر بود. این خمسه مشتمل بر ۱۴ نگاره است که در قرن هفدهم محمد زمان نیز آثاری بدان افزوده است.
... [مشاهده متن کامل]
یکی از نگاره های منسوب به میرزا علی در پنج گنج یادشده، مجلس نمودن شاپور صورت خسرو است، که بخشی است از منظومهٔ خسرو و شیرین، و راوی صحنه ایست که در آن، شیرین پرتره یا نقشی از صورت خسرو را که فرستادهٔ خسرو ( شاپور ) تصویر کرده به خود او نشان می دهد، تا دریابد که صاحب تصویر کیست. حال آنکه شاپور، خود آن نگاره را بارها سر راه شیرین نهاده بود تا شیرین را شیفتهٔ خسرو کند.
شعر نگاره، بخشی از ابتدای این داستان را روایت می کند، که شیرین بار نخست، تصویر خسرو را دیده است:
بیاوردند صورت پیش دلبند، در آن صورت فرو شد ساعتی چند
نه دل می داد از او دل برگرفتن، نه می شایست اش اندر بر گرفتن
نگاره اما راوی بخش نمایش تصویر خسرو است به فرستاده اش شاپور:
قاضی احمد منشی قمی مورخ عصر صفوی و نگارندهٔ گلستان هنر، در خصوص او می نویسد: مولانا میرزا علی، فرزند سلطان محمد نگارگر، در هنر منظره سازی بی همتاست، همچنین می گوید که میرزای جوان، تحت نظارت پدرش سلطان محمد، در کتابخانهٔ شاه تهماسب به نگارگری مشغول بوده است. تاریخ نگار عثمانی، مصطفی علی ( ۱۵۸۷ میلادی ) ، از میرزاعلی نگارگر به عنوان هنرمندی برجسته و شهیر یاد می کند. دوران فعالیت میرزا علی، همزمان با سلطنت شاه تهماسب اول است. ابتدا در ۱۵۳۰ میلادی در کتابخانهٔ شاه تهماسب در تبریز مشغول گردیده، و تحت تعلیم بهترین هنرمندان عصر، از جمله پدرش سلطان محمد، از وی هنرمندی برجسته و استادی برای آینده ساخته شد. در ۱۵۵۰ میلادی، همزمان با زهدگرایی شاه تهماسب و بی علاقه شدن اش به نقاشی و هنر، میزا علی به دربار برادرزادهٔ شاه، یعنی سلطان ابراهیم میرزا پیوست. اما چندی بعد و به سال ۱۵۵۸ زمانی که پایتخت به قزوین انتقال یافت، میرزا علی یکی از هنرمندان پیشرو کتابخانهٔ قزوین شد. نخستین آثار به جا مانده از وی، دو اثر در پنج گنج نظامی است که به دستور شاه تهماسب کتاب آرایی شده و هم اینک در کتابخانهٔ بریتانیا محفوظ است. میرزا به رغم جوانی، در کنار بزرگانی چون آقا میرک، میرسیدعلی و پدرش سلطان محمد، نگارگر این اثر بود. این خمسه مشتمل بر ۱۴ نگاره است که در قرن هفدهم محمد زمان نیز آثاری بدان افزوده است.
... [مشاهده متن کامل]
یکی از نگاره های منسوب به میرزا علی در پنج گنج یادشده، مجلس نمودن شاپور صورت خسرو است، که بخشی است از منظومهٔ خسرو و شیرین، و راوی صحنه ایست که در آن، شیرین پرتره یا نقشی از صورت خسرو را که فرستادهٔ خسرو ( شاپور ) تصویر کرده به خود او نشان می دهد، تا دریابد که صاحب تصویر کیست. حال آنکه شاپور، خود آن نگاره را بارها سر راه شیرین نهاده بود تا شیرین را شیفتهٔ خسرو کند.
شعر نگاره، بخشی از ابتدای این داستان را روایت می کند، که شیرین بار نخست، تصویر خسرو را دیده است:
بیاوردند صورت پیش دلبند، در آن صورت فرو شد ساعتی چند
نه دل می داد از او دل برگرفتن، نه می شایست اش اندر بر گرفتن
نگاره اما راوی بخش نمایش تصویر خسرو است به فرستاده اش شاپور:
