میرزا صالح شیرازی ( ـ۱۲۵۵ق)
از رجال ایران در دورۀ قاجار و نخستین روزنامه نگار ایرانی و از بنیادگذاران صنعت چاپ و نشر در ایران. فرزند حاج باقر کازرونی ، از کارکنان دستگاه عباس میرزا بود. در ۱۲۳۰ق، به فرمان عباس میرزا قاجار و میرزا عیسی قائم مقام همراه چهارنفر دیگر، در زمرۀ دومین گروه محصلان اعزامی به خارج، برای تحصیل علوم جدید عازم لندن شد. میرزا صالح پس از آموختن زبان های انگلیسی ، فرانسه ، لاتین ، تاریخ ، طبیعیات ، فن چاپ ، چگونگی تهیۀ حروف مقطعه ، مرکّب و شیشه سازی در ۱۲۳۴ق به کشور بازگشت و مترجم و مشاور عباس میرزا شد و به مأموریت های مهم سیاسی رفت؛ ازجمله در ۱۲۳۸ق در مقام مأمور سیاسی ایران ، عازم انگلستان شد و پس از بازگشت با سِمت وزیر تهران در پایتخت مشغول خدمت گردید. روزنامه نگاری به سبک غربی را در ایران پایه گذاری کرد؛ چاپخانه ای برای انتشار نشریه ای به راه انداخت. در ۱۲۴۰ق ماشین چاپ سنگی سفارش داد که میرزا اسدالله شیرازی آن را از روسیه به ایران آورد. راه اندازی آن در تبریز و تهران و اعزام میرزا اسدالله فارسی (باسمه چی) به روسیه برای یادگیری صنعت چاپ از دیگر خدمات او بود. در ۱۲۴۴ق همراه هیئتی به ریاست خسرو میرزا قاجار، برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف ، عازم دربار روسیه شد. میرزا صالح در ۱۲۵۰ از تبریز به تهران آمد و پیش شمارۀ نشریه اش را با نام کاغذ اخبار منتشر کرد (محرم ۱۲۵۳ق). این نشریه بیش از سه سال منتشر شد. در زمان محمدشاه، رابط میان دربار و سفیران خارجی بود. او هنگام اقامت در لندن به عضویت فراماسونری درآمد و بعدها تا درجۀ استادی ارتقا یافت و ظاهراً مجمع فراماسونری انگلستان را در ایران دایر کرد. وی خاطراتش را از هنگام سفر به اروپا تا بازگشت به کشور نوشت که با عنوان سفرنامۀ میرزا صالح شیرازی به اهتمام اسماعیل رائین (تهران ، ۱۳۴۷) و نیز در مجموعۀ سفرنامه های میرزا صالح شیرازی با تصحیح غلامحسین میرزا صالح (تهران ، ۱۳۶۴) به چاپ رسیده است .
از رجال ایران در دورۀ قاجار و نخستین روزنامه نگار ایرانی و از بنیادگذاران صنعت چاپ و نشر در ایران. فرزند حاج باقر کازرونی ، از کارکنان دستگاه عباس میرزا بود. در ۱۲۳۰ق، به فرمان عباس میرزا قاجار و میرزا عیسی قائم مقام همراه چهارنفر دیگر، در زمرۀ دومین گروه محصلان اعزامی به خارج، برای تحصیل علوم جدید عازم لندن شد. میرزا صالح پس از آموختن زبان های انگلیسی ، فرانسه ، لاتین ، تاریخ ، طبیعیات ، فن چاپ ، چگونگی تهیۀ حروف مقطعه ، مرکّب و شیشه سازی در ۱۲۳۴ق به کشور بازگشت و مترجم و مشاور عباس میرزا شد و به مأموریت های مهم سیاسی رفت؛ ازجمله در ۱۲۳۸ق در مقام مأمور سیاسی ایران ، عازم انگلستان شد و پس از بازگشت با سِمت وزیر تهران در پایتخت مشغول خدمت گردید. روزنامه نگاری به سبک غربی را در ایران پایه گذاری کرد؛ چاپخانه ای برای انتشار نشریه ای به راه انداخت. در ۱۲۴۰ق ماشین چاپ سنگی سفارش داد که میرزا اسدالله شیرازی آن را از روسیه به ایران آورد. راه اندازی آن در تبریز و تهران و اعزام میرزا اسدالله فارسی (باسمه چی) به روسیه برای یادگیری صنعت چاپ از دیگر خدمات او بود. در ۱۲۴۴ق همراه هیئتی به ریاست خسرو میرزا قاجار، برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف ، عازم دربار روسیه شد. میرزا صالح در ۱۲۵۰ از تبریز به تهران آمد و پیش شمارۀ نشریه اش را با نام کاغذ اخبار منتشر کرد (محرم ۱۲۵۳ق). این نشریه بیش از سه سال منتشر شد. در زمان محمدشاه، رابط میان دربار و سفیران خارجی بود. او هنگام اقامت در لندن به عضویت فراماسونری درآمد و بعدها تا درجۀ استادی ارتقا یافت و ظاهراً مجمع فراماسونری انگلستان را در ایران دایر کرد. وی خاطراتش را از هنگام سفر به اروپا تا بازگشت به کشور نوشت که با عنوان سفرنامۀ میرزا صالح شیرازی به اهتمام اسماعیل رائین (تهران ، ۱۳۴۷) و نیز در مجموعۀ سفرنامه های میرزا صالح شیرازی با تصحیح غلامحسین میرزا صالح (تهران ، ۱۳۶۴) به چاپ رسیده است .
wikijoo: میرزا_صالح_شیرازی