[ویکی فقه] میرزا رضاخان متخلص به "دانش" و ملقب به "ارفع الدوله" یکی از رجال اواخر عهد ناصری و مظفری که در سایه قریحه خوش و هوش خود و با استفاده از تمامی طرق متداول عصر، همچون چاپلوسی، رشوه دادن، توطئه کردن و زد و بند توانست از خانه شاگردی به مقام و منصب برسد و ثروت فراوان بیندوزد.
خاستگاه نسب و خاندان وی مورد اختلاف است. "احتشام السطنه" پدر وی را "حاج حسن" و از اتباع روس و مردم قفقاز می شمرد. "اعتمادالسلطنه" نیز معتقد بود که وی اهل "ایروان" و بیشتر از رعایای روس بود. به نوشته "مهدی بامداد" وی پسر"حاج حسن" صراف ایروانی است که پدرش شغل صرافی مختصری داشت.
تحصیلات
نامبرده در تاریخ ۱۲۷۰ در تبریز تولد یافت. با این همه خود ارفع الدوله نسب خود را به "سردار ایروان" می رساند که پدرش "حاج شیخ حسن" مهاجر ایروانی پس از مهاجرت به تبریز به تجارت پارچه روی آورد و از این راه مالی کسب کرد و "حاج حسن ایروانی" نذر کرده بود که یکی از پسرانش را برای تحصیل علوم دینیه به عتبات بفرستد. لاجرم قرعه به نام "ارفع الدوله" افتاد؛ ولی بروز سیل در تبریز و از میان رفتن سرمایه خانواده، وی را مجبور به بازگشت به وطن و شاگردی صرافی در تبریز کرد. او برای مدتی نزد یکی از تجار ایرانی استانبول می رود و زبان فرانسه را می آموزد؛ اما به دلیل بیماری از استانبول بازمی گردد و بعد از بهبود به تفلیس نزد یکی از آشنایان می رود و زبان روسی را هم می آموزد. فراگیری این دو زبان در رقم خوردن سرنوشت، رضاخان ارفع تاثیر به سزایی دارد. او به همین مناسبت در قونسول خانه تفلیس به عنوان مترجم استخدام می شود. وی در این سمت با "فتحعلی آخوندزاده" و "میرزاملکم خان" آشنا و تحت تاثیر آنان قرار می گیرد و در یکی از مراسلات، یکی از اشعار خود را برای "ملکم" می فرستد و "ملکم" به کنایه به او می گوید: «شما از این پس به سبب کمال فضایل، باید نام دانش را برای خود انتخاب کنید. رضاخان نیز این شوخی را جدی گرفته و "دانش" را برای تخلص شعری خود انتخاب می کند.»
مترجم سفارت
"رضاخان ارفع" با "سلیمان خان" کاردار سفارت در تفلیس به عنوان مترجم هیئت اعزامی به سرحدات خراسان به آن حدود می رود. آنان به گفته "مخبرالسلطنه هدایت" با گرفتن رشوه، مرتکب خیانت به وطن می شوند: «دانسته یا ندانسته "نهر مهدی خانی" را که برای آوردن آب به صحرا بوده است با "اترک" جا زده اند و "اترک" مسافتی از این نهر به طرف شمال است و وارد "خلیج حسین قلی" چندین فرسخ مربع خاک ایران از دست رفته است.
کاردار سفارت
...
خاستگاه نسب و خاندان وی مورد اختلاف است. "احتشام السطنه" پدر وی را "حاج حسن" و از اتباع روس و مردم قفقاز می شمرد. "اعتمادالسلطنه" نیز معتقد بود که وی اهل "ایروان" و بیشتر از رعایای روس بود. به نوشته "مهدی بامداد" وی پسر"حاج حسن" صراف ایروانی است که پدرش شغل صرافی مختصری داشت.
تحصیلات
نامبرده در تاریخ ۱۲۷۰ در تبریز تولد یافت. با این همه خود ارفع الدوله نسب خود را به "سردار ایروان" می رساند که پدرش "حاج شیخ حسن" مهاجر ایروانی پس از مهاجرت به تبریز به تجارت پارچه روی آورد و از این راه مالی کسب کرد و "حاج حسن ایروانی" نذر کرده بود که یکی از پسرانش را برای تحصیل علوم دینیه به عتبات بفرستد. لاجرم قرعه به نام "ارفع الدوله" افتاد؛ ولی بروز سیل در تبریز و از میان رفتن سرمایه خانواده، وی را مجبور به بازگشت به وطن و شاگردی صرافی در تبریز کرد. او برای مدتی نزد یکی از تجار ایرانی استانبول می رود و زبان فرانسه را می آموزد؛ اما به دلیل بیماری از استانبول بازمی گردد و بعد از بهبود به تفلیس نزد یکی از آشنایان می رود و زبان روسی را هم می آموزد. فراگیری این دو زبان در رقم خوردن سرنوشت، رضاخان ارفع تاثیر به سزایی دارد. او به همین مناسبت در قونسول خانه تفلیس به عنوان مترجم استخدام می شود. وی در این سمت با "فتحعلی آخوندزاده" و "میرزاملکم خان" آشنا و تحت تاثیر آنان قرار می گیرد و در یکی از مراسلات، یکی از اشعار خود را برای "ملکم" می فرستد و "ملکم" به کنایه به او می گوید: «شما از این پس به سبب کمال فضایل، باید نام دانش را برای خود انتخاب کنید. رضاخان نیز این شوخی را جدی گرفته و "دانش" را برای تخلص شعری خود انتخاب می کند.»
مترجم سفارت
"رضاخان ارفع" با "سلیمان خان" کاردار سفارت در تفلیس به عنوان مترجم هیئت اعزامی به سرحدات خراسان به آن حدود می رود. آنان به گفته "مخبرالسلطنه هدایت" با گرفتن رشوه، مرتکب خیانت به وطن می شوند: «دانسته یا ندانسته "نهر مهدی خانی" را که برای آوردن آب به صحرا بوده است با "اترک" جا زده اند و "اترک" مسافتی از این نهر به طرف شمال است و وارد "خلیج حسین قلی" چندین فرسخ مربع خاک ایران از دست رفته است.
کاردار سفارت
...
wikifeqh: میرزا_رضاخان_ارفع