میرزا حسین واعظ

میرزا حسین واعظ تبریزی خطیب و مشروطه خواه تبریزی و نایب رئیس انجمن تبریز بود. سخنرانی های وی نقش عمده ای در تشویق مردم تبریز در جریان انقلاب مشروطه ایفا کردند. وی خاله زاده حسن رشدیه می باشد.
در ابتدای کار به وعظ و سخنرانی های مذهبی می پرداخت ولی پس از بازگشت از سفر به قفقاز و آشنایی با زندگی قانونی و مدنی آنجا انتقاد از عدم آزادی های سیاسی و مدنی را سرلوحه سخنرانی های خود قرار داد. [ ۱] پس از صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه وی و تنی چند از مشروطه طلبان و آزادیخواهان تبریز انجمن تبریز را بنیان نهادند و او به تدریج به یکی از اعضاء اصلی انجمن تبدیل شد و در دوره استبداد صغیر نایب رئیس انجمن بود. در اوائل حمله قوای استبداد و محاصره تبریز توسط قوای عین الدوله و صمد شجاع الدوله او نماینده انجمن برای مذاکره با متجاوزین بود. [ ۲]
پس از اشغال تبریز و تسلط صمد شجاع الدوله و کشتار مشروطه طلبان میرزا حسین مخفی شد. مدت شش ماه در منزلی در تبریز مخفی شده بود، سپس توسط اطرافیان از صمدخان تأمین خواست تا از تبریز مهاجرت کند ولی در حین خروج از تبریز دستگیر و به صمد خان تحویل داده شد ولی فعالیت آزادیخواهان در تهران و مذاکرات با سفیر تزار او را از مرگ نجات داد. [ ۳]
در انتخابات دوره چهارده مجلس وی نایب رئیس انجمن انتخابات بود و با سید جعفر پیشه وری مخالفت کرد و علیه او سخنرانی کرد ولی پس از روی کار آمدن پیشه وری در تبریز نتوانست بماند و به تهران رفت و در صدر جمعیت نجات آذربایجان قرار گرفت. پیشه وری او را «دشمن خلق» می نامید. [ ۲] در آبان ۱۳۲۴ به همراه عده ای از آذربایجانی های مقیم مرکز در مجلس متحصن شدند و او سخنرانی مفصلی کرد، در بخشی از سخنرانیش گفته بود:
. . . ما آمده ایم بگوئیم که در سرتاسر آذربایجان یک نفر آذربایجانی پیدا نخواهد شد علیه استقلال کشور آباء و اجدادی خود قیام نماید. این نغمه های شوم از حلقوم آذربایجانی نیست. آنها مشتی خیانت پیشه و بیگانه پرست هستند که قلب آذربایجانی را جریحه دار ساخته اند. . . [ ۴]
میرزا حسین در پنجم اسفندماه سال ۱۳۳۴ درگذشت و در قبرستان امامیه تبریز دفن شد. عبدالله واعظ فرزند وی است.