سردر باغ ملی
شمال غربی میدان توپخانه در تهران بود. از شرق به خیابان فردوسی، از غرب به خیابان قوام السلطنه (سی تیر)، از شمال به خیابان سرگرد سخایی و از جنوب به خیابان امام خمینی محدود می شد. اساس آن در دورۀ فتحعلی شاه قاجار ایجاد شده بود و یک سربازخانه داشت. در ۱۲۷۸ق و دورۀ ناصرالدین شاه، سربازخانه تخریب و یک میدان مربع شکل بزرگ احداث شده که هر ضلع آن ۴۰۰ متر بود و شانزده هکتار مساحت داشت. دورتادور آن تاق نماهای آجری و جلو آن ها نهر آب و درخت بید بود. سربازان در آن جا زیرنظر افسران روسی آموزش نظامی می دیدند و با توپ و تفنگ تمرین تیراندازی می کردند، از این رو به میدان مشق معروف شد. ناصرالدین شاه در بالاخانۀ سردر آن می نشست و تمرین و رژۀ سربازان را تماشا می کرد. هر روز ساعت دوازده ظهر و در ماه رمضان هنگام افطار و سحر، توپ بزرگ وسط میدان شلیک می شد. پس از گسترش شهر در ۱۲۸۴ق، میدان مشق جزئی از شهر شد. مراسم اعدام در میدان مشق اجرا می شد، که معروف ترین آن اعدام میرزا رضا کرمانی قاتل ناصرالدین شاه در ۱۳۱۴ق بود. قزاق خانه در شمال شرقی و مشرف به آن بود و هنگام به توپ بسته شدن مجلس در ۱۳۲۶ق، از میدان مشق به مجلس هدف گیری شد. در اعیاد ملی و مذهبی و مناسبت هایی مثل سرکوب شورش آذربایجان در ۱۳۰۱ش، در میدان مشق آتش بازی می شد. ماه های محرم و صفر در آن تکیه برپا می شد. تراموای اسبی تهران در آن جا ایستگاه داشت. در دورۀ وزارت جنگ رضاخان سردارسپه، پادگان های نظامی در خارج از شهر تشکیل شدند و میدان مشق تبدیل به باغ ملی و سردر آن تعویض شد و در دورۀ سلطنت او مجسمه اش در آن جا نصب شد. چند سال بعد در جای میدان مشق و باغ ملی، ساختمان های اداری نظیر وزارت امور خارجه، شهربانی کل کشور، وزارت جنگ و باشگاه افسران و بخشی از خیابان های سوم اسفند و قوام السلطنه ایجاد شد.
شمال غربی میدان توپخانه در تهران بود. از شرق به خیابان فردوسی، از غرب به خیابان قوام السلطنه (سی تیر)، از شمال به خیابان سرگرد سخایی و از جنوب به خیابان امام خمینی محدود می شد. اساس آن در دورۀ فتحعلی شاه قاجار ایجاد شده بود و یک سربازخانه داشت. در ۱۲۷۸ق و دورۀ ناصرالدین شاه، سربازخانه تخریب و یک میدان مربع شکل بزرگ احداث شده که هر ضلع آن ۴۰۰ متر بود و شانزده هکتار مساحت داشت. دورتادور آن تاق نماهای آجری و جلو آن ها نهر آب و درخت بید بود. سربازان در آن جا زیرنظر افسران روسی آموزش نظامی می دیدند و با توپ و تفنگ تمرین تیراندازی می کردند، از این رو به میدان مشق معروف شد. ناصرالدین شاه در بالاخانۀ سردر آن می نشست و تمرین و رژۀ سربازان را تماشا می کرد. هر روز ساعت دوازده ظهر و در ماه رمضان هنگام افطار و سحر، توپ بزرگ وسط میدان شلیک می شد. پس از گسترش شهر در ۱۲۸۴ق، میدان مشق جزئی از شهر شد. مراسم اعدام در میدان مشق اجرا می شد، که معروف ترین آن اعدام میرزا رضا کرمانی قاتل ناصرالدین شاه در ۱۳۱۴ق بود. قزاق خانه در شمال شرقی و مشرف به آن بود و هنگام به توپ بسته شدن مجلس در ۱۳۲۶ق، از میدان مشق به مجلس هدف گیری شد. در اعیاد ملی و مذهبی و مناسبت هایی مثل سرکوب شورش آذربایجان در ۱۳۰۱ش، در میدان مشق آتش بازی می شد. ماه های محرم و صفر در آن تکیه برپا می شد. تراموای اسبی تهران در آن جا ایستگاه داشت. در دورۀ وزارت جنگ رضاخان سردارسپه، پادگان های نظامی در خارج از شهر تشکیل شدند و میدان مشق تبدیل به باغ ملی و سردر آن تعویض شد و در دورۀ سلطنت او مجسمه اش در آن جا نصب شد. چند سال بعد در جای میدان مشق و باغ ملی، ساختمان های اداری نظیر وزارت امور خارجه، شهربانی کل کشور، وزارت جنگ و باشگاه افسران و بخشی از خیابان های سوم اسفند و قوام السلطنه ایجاد شد.
wikijoo: میدان_مشق