مکتب سلجوقی به دوره ای از جریان هنر تصویری ایران که سلجوقیان بر ایران قدرت داشتند گفته می شود. از قرن چهارم هجری و در دوران سلجوقیان سبکی در نگارگری ایرانی ظهور می یابد که به این سبک شهرت می یابد. این سبک اولین مکتب در زمینه نگارگری ایرانی است. در این دوره دوباره تصویرسازی کتاب ارژنگ مانی رونق می یابد و سفالگری و نقاشی روی سفال به اوج می رسد.
... [مشاهده متن کامل]
سلجوقیان طایفه ای از ترکمانان بودند که در دوران شکوه و عظمت شاهان سامانی و در قرن دوم و سوم هجری قمری در دشت های خوارزم، حاشیه دریای خزر و در آن سوی رود جیحون در ماوراءالنهر زندگی می کردند. آنان بعدها در قرن پنجم ه. ق ) بر نیشابور و کل خراسان اعمال قدرت و نفوذ نمودند و رفته رفته متصرفات خود را تا بغداد گسترش دادند و بدین ترتیب سلجوقیان توانستند در طول دوران حکومت خود بر ایران، عراق، آسیای صغیر و شام حکومت نمایند. پیشینه هنر تصویری سلجوقی به قبل از اسلام و به طور خاص به هنر ساسانیان و آسیای میانه بر می گردد. نحوه نمایش پیکره ها در تصاویر، نوع رنگ گذاری و نقوش همه یادآور حجاریهای ساسانیان و نقاشیهای کتاب مانوی در آسیای میانه است.
در این دوران هنرمندان از جمله نقاشان و خوشنویسان آسوده بودند ودر رفاه کامل زندگی می کردند. شاهان سلجوقی برای علما و هنرمندان ارزش و احترام بسیاری قائل بوده و غالباً آنها را تحت حمایت خود داشتند. مکتب سلجوقی دارای خصایلی شبیه مکتب بغداد است یعنی سادگی. استفاده از پیکره های انسانی و گل و گیاه در این مکتب رواج دارد. اما تفاوت هایی هم وجود دارد؛ اولین تفاوت این است که در نگارگری این مکتب پس زمینه را رنگ می کردند و معمولاً رنگ ها هم سرخ بودند. تفاوت دوم این است که در این مکتب معمولاً لباس پیکره ها چین وچروک ندارد و تفاوت سوم استفادهٔ زیاد از نقوش اسلیمی است. از کتاب های این مکتب می توانیم به ورقه و گلشاه، الاغانی ابوالفرج اصفهانی، مفید الخاص زکریای رازی، التریاق، اندرزنامه، شاهنامهٔ کاما، طب جالینوس و سمک عیار اشاره کرد.
از منظر دیداری ( بصری ) در این مکتب همچنان ترکیب بندی های ساده همچون مکتب عباسی حفظ شده ولی تأثیراتی که از نقاشی عهد ساسانی ( و پیش از اسلام ) و سلایق شرق دور ( چین ) بر این مکتب حاکم شده وجه عمدهٔ تمایز آن با مکتب عباسی است. در بسیاری از پیکره ها هاله ای دور سر وجود دارد که به دلیل جدا کردن پیکره از پس زمینهٔ استفاده شده، سرها بزرگ تر از بدن هستند و بر بازوها عموماً بازوبندی به چشم می خورد. از هنرمندان شاخص این دوره می توان مؤمن محمد خویی که احتمالاً کتاب ورقه و گلشاه را تصویرسازی کرده نام برد.
... [مشاهده متن کامل]
سلجوقیان طایفه ای از ترکمانان بودند که در دوران شکوه و عظمت شاهان سامانی و در قرن دوم و سوم هجری قمری در دشت های خوارزم، حاشیه دریای خزر و در آن سوی رود جیحون در ماوراءالنهر زندگی می کردند. آنان بعدها در قرن پنجم ه. ق ) بر نیشابور و کل خراسان اعمال قدرت و نفوذ نمودند و رفته رفته متصرفات خود را تا بغداد گسترش دادند و بدین ترتیب سلجوقیان توانستند در طول دوران حکومت خود بر ایران، عراق، آسیای صغیر و شام حکومت نمایند. پیشینه هنر تصویری سلجوقی به قبل از اسلام و به طور خاص به هنر ساسانیان و آسیای میانه بر می گردد. نحوه نمایش پیکره ها در تصاویر، نوع رنگ گذاری و نقوش همه یادآور حجاریهای ساسانیان و نقاشیهای کتاب مانوی در آسیای میانه است.
در این دوران هنرمندان از جمله نقاشان و خوشنویسان آسوده بودند ودر رفاه کامل زندگی می کردند. شاهان سلجوقی برای علما و هنرمندان ارزش و احترام بسیاری قائل بوده و غالباً آنها را تحت حمایت خود داشتند. مکتب سلجوقی دارای خصایلی شبیه مکتب بغداد است یعنی سادگی. استفاده از پیکره های انسانی و گل و گیاه در این مکتب رواج دارد. اما تفاوت هایی هم وجود دارد؛ اولین تفاوت این است که در نگارگری این مکتب پس زمینه را رنگ می کردند و معمولاً رنگ ها هم سرخ بودند. تفاوت دوم این است که در این مکتب معمولاً لباس پیکره ها چین وچروک ندارد و تفاوت سوم استفادهٔ زیاد از نقوش اسلیمی است. از کتاب های این مکتب می توانیم به ورقه و گلشاه، الاغانی ابوالفرج اصفهانی، مفید الخاص زکریای رازی، التریاق، اندرزنامه، شاهنامهٔ کاما، طب جالینوس و سمک عیار اشاره کرد.
از منظر دیداری ( بصری ) در این مکتب همچنان ترکیب بندی های ساده همچون مکتب عباسی حفظ شده ولی تأثیراتی که از نقاشی عهد ساسانی ( و پیش از اسلام ) و سلایق شرق دور ( چین ) بر این مکتب حاکم شده وجه عمدهٔ تمایز آن با مکتب عباسی است. در بسیاری از پیکره ها هاله ای دور سر وجود دارد که به دلیل جدا کردن پیکره از پس زمینهٔ استفاده شده، سرها بزرگ تر از بدن هستند و بر بازوها عموماً بازوبندی به چشم می خورد. از هنرمندان شاخص این دوره می توان مؤمن محمد خویی که احتمالاً کتاب ورقه و گلشاه را تصویرسازی کرده نام برد.
