[ویکی نور] مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار. مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، اثر محمدعلی معلم حبیب آبادی، حاوی شرح حال بسیاری از بزرگان، رجال سیاسی، عالمان، ادیبان، حکیمان، شاعران و برخی از مستشرقان است.
معرّفی مفاخر و شناخت شخصیت های هر جامعه، نشان دهنده اعتلای فرهنگی آن جامعه است. از طرفی توجّه به موفقیّت های بزرگ مردان این مرز و بوم، چراغ راه و مشوِّق آیندگان است که گفته اند: «ره چنان رو، که رهروان رفتند».
یکی از کارآمدترین آثاری که سرگذشت بزرگان را به ترتیب سال تولد و وفات، تدوین کرده، مکارم الآثار است.
کتاب، در شش جلد تنظیم شده و بیشتر مجلدات آن با مقدمه ای از سید محمدعلی روضاتی آغاز گردیده است. مجلدات شش گانه مزبور به ترتیب مشتملند بر:
نویسنده، در همه نوشته هاى خود، اولا از راه بى طرفى منحرف نشده و خامه را به ناپاکى نیالوده و تا آنجا که توانسته به تحقیق و موشکافى پرداخته و به مدارک و منابع متوسل شده است؛ ثانیا درهرحال عفت قلم را رعایت کرده، با ادب سخن رانده، ناسزا نگفته، به هتاکى نپرداخته و حتى در مورد کسانى که از نظر مذهبى با آنان مخالف بوده، شرط ادب و انسانیت را رعایت کرده، نامشان را به زشتى نبرده و مانند برخى کودکان از ادب دور و خامه در دستانى ناآزموده و نابخرد، خامه را با فحاشى و هرزه درایى و ناسزاگویى کثیف و نجس و آلوده نساخته است.
از جمله محاسن این کتاب این است که مؤلف در نوشتن شرح حال اشخاص، القاب مناسب برای هر شخص می آورد و بعد از یادآوری تاریخ فوت او برایش طلب مغفرت می کند. کلمه آقا، شیخ، فاضل، عالم، حجت الاسلام، نائب الامام و... را برای هرکس آورده، مناسب شأن و مقام اوست و القاب و عنوان ها معرف شرح حال شخص مورد بحث است. ایشان در شرح حال هر شخص، نیاکان وی از قبیل استادان و معلمان، شاگردان، پیروان و مردیدان آن شخص و نیز فرزندان و خانواده او را به اختصار معرفی می کند، سپس تألیفات، تحقیقات، تعلیقات و حواشی او را می شمرد و همچنین کسانی که بر کتاب های او تعلیق یا حاشیه ای نوشته اند را متذکر می شود. وی هرگاه شرح حال شاعری را آورده، اگر شاعر دیگری با او هم تخلص بوده، ضمن سرگذشت او به اسم و تخلص شاعر همنام اشاره کرده و همچنین اگر نویسنده ای کتابی نوشته که همراه کتاب کسانی است که شرح حالشان در اینجا هست ، این توضیح را ذکر نموده است. چون بعضی از بزرگان مندرج در این کتب در دهات به دنیا آمده اند، اسم ده، بخش، شهرستان و موقعیت محل را تشریح می کند و هرگاه روستای یادشده در تلفظ عوام اسم دیگری دارد آن را می آورد. ایشان در تولد اشخاص روایات مختلفی که برای تولد یک شخص آمده، اعم از روز و ماه و سال تولد و حتی ساعت و ایام هفته را یادآور شده و به همین مقدار اکتفا نکرده است، بلکه با تقویم همان سال و یا رساله تطبیقیه مرحوم حاج نجم الدوله مقایسه کرده است.
معرّفی مفاخر و شناخت شخصیت های هر جامعه، نشان دهنده اعتلای فرهنگی آن جامعه است. از طرفی توجّه به موفقیّت های بزرگ مردان این مرز و بوم، چراغ راه و مشوِّق آیندگان است که گفته اند: «ره چنان رو، که رهروان رفتند».
یکی از کارآمدترین آثاری که سرگذشت بزرگان را به ترتیب سال تولد و وفات، تدوین کرده، مکارم الآثار است.
کتاب، در شش جلد تنظیم شده و بیشتر مجلدات آن با مقدمه ای از سید محمدعلی روضاتی آغاز گردیده است. مجلدات شش گانه مزبور به ترتیب مشتملند بر:
نویسنده، در همه نوشته هاى خود، اولا از راه بى طرفى منحرف نشده و خامه را به ناپاکى نیالوده و تا آنجا که توانسته به تحقیق و موشکافى پرداخته و به مدارک و منابع متوسل شده است؛ ثانیا درهرحال عفت قلم را رعایت کرده، با ادب سخن رانده، ناسزا نگفته، به هتاکى نپرداخته و حتى در مورد کسانى که از نظر مذهبى با آنان مخالف بوده، شرط ادب و انسانیت را رعایت کرده، نامشان را به زشتى نبرده و مانند برخى کودکان از ادب دور و خامه در دستانى ناآزموده و نابخرد، خامه را با فحاشى و هرزه درایى و ناسزاگویى کثیف و نجس و آلوده نساخته است.
از جمله محاسن این کتاب این است که مؤلف در نوشتن شرح حال اشخاص، القاب مناسب برای هر شخص می آورد و بعد از یادآوری تاریخ فوت او برایش طلب مغفرت می کند. کلمه آقا، شیخ، فاضل، عالم، حجت الاسلام، نائب الامام و... را برای هرکس آورده، مناسب شأن و مقام اوست و القاب و عنوان ها معرف شرح حال شخص مورد بحث است. ایشان در شرح حال هر شخص، نیاکان وی از قبیل استادان و معلمان، شاگردان، پیروان و مردیدان آن شخص و نیز فرزندان و خانواده او را به اختصار معرفی می کند، سپس تألیفات، تحقیقات، تعلیقات و حواشی او را می شمرد و همچنین کسانی که بر کتاب های او تعلیق یا حاشیه ای نوشته اند را متذکر می شود. وی هرگاه شرح حال شاعری را آورده، اگر شاعر دیگری با او هم تخلص بوده، ضمن سرگذشت او به اسم و تخلص شاعر همنام اشاره کرده و همچنین اگر نویسنده ای کتابی نوشته که همراه کتاب کسانی است که شرح حالشان در اینجا هست ، این توضیح را ذکر نموده است. چون بعضی از بزرگان مندرج در این کتب در دهات به دنیا آمده اند، اسم ده، بخش، شهرستان و موقعیت محل را تشریح می کند و هرگاه روستای یادشده در تلفظ عوام اسم دیگری دارد آن را می آورد. ایشان در تولد اشخاص روایات مختلفی که برای تولد یک شخص آمده، اعم از روز و ماه و سال تولد و حتی ساعت و ایام هفته را یادآور شده و به همین مقدار اکتفا نکرده است، بلکه با تقویم همان سال و یا رساله تطبیقیه مرحوم حاج نجم الدوله مقایسه کرده است.
wikinoor: مکارم_الآثار_در_احوال_رجال_دوره_قاجار