مونومر ( به انگلیسی: Monomer ) یا تک پار[ ۱] نوعی مولکول است که واحد اصلی پلیمرها را تشکیل می دهد. مونومرها از طریق فرایندی که با عنوان پلیمریزاسیون شناخته می شود، به سایر مونومرها متصل می شوند و مولکول هایی با زنجیره های تکراری را تشکیل می دهند. واکنش های مختلفی معمولاً از طریق کاتالیزورها منجر به پلیمریزاسیون می شوند[ ۲] که در آن دو مولکول مجزا با اشتراک جفت الکترون ها به یکدیگر متصل شده و پیوندهای کووالانسی را تشکیل می دهند. مونومرها ممکن است منشأ طبیعی یا مصنوعی داشته باشند. [ ۳]
ایزوپرن، پروپیلن و وینیل کلرید چند نمونه از مونومرهایی هستند که در علوم و صنایع پلیمری کاربرد دارند. در علوم زیستی نیز مونومرهای طبیعی با پیوند به یکدیگر مولکول های بزرگ تر را می سازند مثلاً گلوکز مونومر نشاسته، گلیکوژن و سلولز است یا آمینواسید مونومر پروتئین است. بر پایهٔ تعریف آیوپاک، مونومر، مولکولی است که می تواند تحت پلیمریزاسیون قرار گیرد و به این وسیله واحدهای اساسی را به ساختار اساسی یک درشت مولکول تبدیل می کند. [ ۴]
واژهٔ monomer از واژه های یونانی mono به معنی یک و meros به معنی بخش گرفته شده است.
مونومرها را می توان از جهات مختلف طبقه بندی کرد. بسته به نوع پلیمری که تشکیل می شوند، می توان آن ها را به دو گروه گسترده تقسیم کرد. مونومرهایی که در پلیمریزاسیون تراکمی شرکت می کنند، استوکیومتری متفاوتی نسبت به مونومرهایی دارند که در پلیمریزاسیون افزایشی شرکت می کنند. [ ۵]
پلیمریزاسیون تراکمی نوعی پلیمریزاسیون است که در آن مونومرها یا الیگومرها با یکدیگر واکنش می دهند و واحدهای ساختاری بزرگ تری ایجاد می کنند درحالی که مولکول های کوچک تر را به عنوان محصول جانبی مانند آب یا متانول آزاد می کنند. یک نمونهٔ مشهور از واکنش تراکم، استری شدن اسیدهای کربوکسیلیک با الکل ها است. [ ۶] پلیمرهای خطی از مونومرهای دوعاملی، یعنی ترکیباتی با دو گروه انتهایی واکنش پذیر تولید می شوند. پلیمرهای تراکمی متداول شامل پلی آمیدها و پروتئین ها هستند. [ ۷]
در پلیمریزاسیون افزایشی مونومرها بدون از دست دادن مولکول، به یکدیگر متصل می شوند؛ بنابراین پلیمر تولیدشده با این واکنش دارای واحدهای تکرارشونده ای همانند مونومر اولیه هستند. از جمله پلیمرهای افزایشی می توان به پلی اتیلن، پلی وینیل کلراید، پلی تترافلوئورواتیلن ( تفلون ) اشاره کرد. به عنوان مثال، واکنش پلیمریزاسیون افزایشی پلی اتیلن، به صورت زیر است:[ ۸] n CH2= CH2 ( gas ) → n ( solid ) همان طور که ملاحظه می شود، طی انجام واکنش هیچ مولکولی کم نشده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفایزوپرن، پروپیلن و وینیل کلرید چند نمونه از مونومرهایی هستند که در علوم و صنایع پلیمری کاربرد دارند. در علوم زیستی نیز مونومرهای طبیعی با پیوند به یکدیگر مولکول های بزرگ تر را می سازند مثلاً گلوکز مونومر نشاسته، گلیکوژن و سلولز است یا آمینواسید مونومر پروتئین است. بر پایهٔ تعریف آیوپاک، مونومر، مولکولی است که می تواند تحت پلیمریزاسیون قرار گیرد و به این وسیله واحدهای اساسی را به ساختار اساسی یک درشت مولکول تبدیل می کند. [ ۴]
واژهٔ monomer از واژه های یونانی mono به معنی یک و meros به معنی بخش گرفته شده است.
مونومرها را می توان از جهات مختلف طبقه بندی کرد. بسته به نوع پلیمری که تشکیل می شوند، می توان آن ها را به دو گروه گسترده تقسیم کرد. مونومرهایی که در پلیمریزاسیون تراکمی شرکت می کنند، استوکیومتری متفاوتی نسبت به مونومرهایی دارند که در پلیمریزاسیون افزایشی شرکت می کنند. [ ۵]
پلیمریزاسیون تراکمی نوعی پلیمریزاسیون است که در آن مونومرها یا الیگومرها با یکدیگر واکنش می دهند و واحدهای ساختاری بزرگ تری ایجاد می کنند درحالی که مولکول های کوچک تر را به عنوان محصول جانبی مانند آب یا متانول آزاد می کنند. یک نمونهٔ مشهور از واکنش تراکم، استری شدن اسیدهای کربوکسیلیک با الکل ها است. [ ۶] پلیمرهای خطی از مونومرهای دوعاملی، یعنی ترکیباتی با دو گروه انتهایی واکنش پذیر تولید می شوند. پلیمرهای تراکمی متداول شامل پلی آمیدها و پروتئین ها هستند. [ ۷]
در پلیمریزاسیون افزایشی مونومرها بدون از دست دادن مولکول، به یکدیگر متصل می شوند؛ بنابراین پلیمر تولیدشده با این واکنش دارای واحدهای تکرارشونده ای همانند مونومر اولیه هستند. از جمله پلیمرهای افزایشی می توان به پلی اتیلن، پلی وینیل کلراید، پلی تترافلوئورواتیلن ( تفلون ) اشاره کرد. به عنوان مثال، واکنش پلیمریزاسیون افزایشی پلی اتیلن، به صورت زیر است:[ ۸] n CH2= CH2 ( gas ) → n ( solid ) همان طور که ملاحظه می شود، طی انجام واکنش هیچ مولکولی کم نشده است.
wiki: مونومر