[ویکی اهل البیت] بسیاری از لغتدانان، جغرافیدانان و مورّخان تصریح کرده اند که غدیرخم در میان مکه و مدینه واقع است. در لسان العرب، ذیل مادّه «خمم» آمده است: و خُم، گودالی معروف میان مکه و مدینه است.
ابن اثیر نیز در همان مادّه (خمم) آورده است: غدیر خم، جایی میان مکه و مدینه است.
در معجم البلدان (آمده است): حازمی می گوید: خم، وادی ای میان مکه و مدینه است. و در همان کتاب است: زمخشری گفته است که خم، نام مردی رنگرز است که آبگیر میان مکه و مدینه، به او نسبت داده شده است.
از این همه آشکار می گردد که میان دانشمندان درباره واقع بودن غدیرخم در بین مکه و مدینه، اختلافی نیست. تنها، اختلافی کوچک در تعیین مکان دقیق غدیرخم وجود دارد که بیشتر معتقدند آن در «جُحْفه» واقع است،از جمله: ابن منظور در لسان العرب در مادّه «خمم»: خَم، گودالی معروف میان مکه و مدینه، در جحفه است. آن همان غدیر خَم است.
فیروزآبادی در القاموس المحیط در ماده «خمّ» می گوید: غدیر خم، جایی در سه میلی جحفه، میان دو حرم (مکه و مدینه) است. زَمَخشَری در متنی که پیش تر گذشت و حَمَوی، آن را در معجم البلدان نقل کرده است، می گوید: خُم، نام مردی رنگرز است که آبگیر میان مکه و مدینه (واقع) در جحفه، به او نسبت داده شده است.
در حدیث (موجود) در سیره ابن کثیر که پیش تر آوردیم، (چنین آمده است): مطلب بن زیاد از عبداللّه بن محمد بن عقیل نقل می کند که شنیده است.
جابر بن عبداللّه می گوید: ما در جحفه، در غدیرخم بودیم... همان گونه که گفتیم، منظور همگی اینان از «جحفه» در اینجا وادی جحفه است، نه آبادی جحفه که میقات حج است، به این قرینه که آنان مقدار فاصله میان غدیرخم و جحفه را ذکر می کنند و این می فهماند که غدیرخم غیر از آبادی جحفه است زیرا وادی جحفه از غدیر آغاز می شود و تا دریای سرخ، امتداد می یابد. پس غدیر جزئی از آن می شود و بنابراین معنا ندارد که کسی فاصله میان غدیر و وادی ای را که غدیر جزئی از آن است، بیان کند.
(در مقابل نظر بیشتر دانشمندان،) تنها حِمْیری در الروض المعطار، موقعیت غدیر را میان جحفه و عسفان تعیین کرده و گفته است: و غدیر خم میان جحفه و عسفان است. و این بدون شک توهمی بیش نیست به ویژه آن که این مکان را در سه میلی جحفه و سمت چپ جاده دانسته است که در این فاصله (میان جحفه و عسفان) مکانی به این نام نیست. ظاهرا او عبارت: «سه میلی جحفه، سمت چپ جاده» را از کتاب معجم ما استعجم نقل کرده است ولی توجه نکرده که منظور بکری از «سمت چپ جاده» نسبت به کسی است که از مدینه به سوی مکه می رود، نه از مکّه به مدینه. از این رو دچار این توهم شده است.
ابن اثیر نیز در همان مادّه (خمم) آورده است: غدیر خم، جایی میان مکه و مدینه است.
در معجم البلدان (آمده است): حازمی می گوید: خم، وادی ای میان مکه و مدینه است. و در همان کتاب است: زمخشری گفته است که خم، نام مردی رنگرز است که آبگیر میان مکه و مدینه، به او نسبت داده شده است.
از این همه آشکار می گردد که میان دانشمندان درباره واقع بودن غدیرخم در بین مکه و مدینه، اختلافی نیست. تنها، اختلافی کوچک در تعیین مکان دقیق غدیرخم وجود دارد که بیشتر معتقدند آن در «جُحْفه» واقع است،از جمله: ابن منظور در لسان العرب در مادّه «خمم»: خَم، گودالی معروف میان مکه و مدینه، در جحفه است. آن همان غدیر خَم است.
فیروزآبادی در القاموس المحیط در ماده «خمّ» می گوید: غدیر خم، جایی در سه میلی جحفه، میان دو حرم (مکه و مدینه) است. زَمَخشَری در متنی که پیش تر گذشت و حَمَوی، آن را در معجم البلدان نقل کرده است، می گوید: خُم، نام مردی رنگرز است که آبگیر میان مکه و مدینه (واقع) در جحفه، به او نسبت داده شده است.
در حدیث (موجود) در سیره ابن کثیر که پیش تر آوردیم، (چنین آمده است): مطلب بن زیاد از عبداللّه بن محمد بن عقیل نقل می کند که شنیده است.
جابر بن عبداللّه می گوید: ما در جحفه، در غدیرخم بودیم... همان گونه که گفتیم، منظور همگی اینان از «جحفه» در اینجا وادی جحفه است، نه آبادی جحفه که میقات حج است، به این قرینه که آنان مقدار فاصله میان غدیرخم و جحفه را ذکر می کنند و این می فهماند که غدیرخم غیر از آبادی جحفه است زیرا وادی جحفه از غدیر آغاز می شود و تا دریای سرخ، امتداد می یابد. پس غدیر جزئی از آن می شود و بنابراین معنا ندارد که کسی فاصله میان غدیر و وادی ای را که غدیر جزئی از آن است، بیان کند.
(در مقابل نظر بیشتر دانشمندان،) تنها حِمْیری در الروض المعطار، موقعیت غدیر را میان جحفه و عسفان تعیین کرده و گفته است: و غدیر خم میان جحفه و عسفان است. و این بدون شک توهمی بیش نیست به ویژه آن که این مکان را در سه میلی جحفه و سمت چپ جاده دانسته است که در این فاصله (میان جحفه و عسفان) مکانی به این نام نیست. ظاهرا او عبارت: «سه میلی جحفه، سمت چپ جاده» را از کتاب معجم ما استعجم نقل کرده است ولی توجه نکرده که منظور بکری از «سمت چپ جاده» نسبت به کسی است که از مدینه به سوی مکه می رود، نه از مکّه به مدینه. از این رو دچار این توهم شده است.
wikiahlb: موقعیت_جغرافیائی_غدیر_خم