[ویکی اهل البیت] کلید واژه: اهل بیت علیهم السلام، امام محمد باقر علیه السلام، هشام بن عبدالملک، زید بن علی علیه السلام، قیام زید بن علی، زید بن موسی
هر چند قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام در عصر امام صادق علیه السلام صورت گرفت، و از زمان وفات امام باقر علیه السلام تا زمان نهضت زید حدود هشت سال می گذشت، اما چنین قیامی از سال ها قبل مطرح بود و بارها و بارها امام باقر علیه السلام درباره آن اظهار نظر فرموده بود.
در بررسی زندگی سیاسی امام باقر علیه السلام، توجه به موضع آن حضرت در قبال قیامی که زید بن علی هماره از آن سخن می گفت و مترصد تحقق آن بود، ضروری است. روایات در زمینه شخصیت زید و موضع گیری امام باقر علیه السلام و سایر ائمه اطهار در قبال قیام او به سه دسته قابل تقسیم است:
توجه به چند نکته می تواند در بررسی این روایات مؤثر باشد:
اگر نکات یاد شده مورد توجه قرار گیرد می توان از یک سو به علت وجود نقل ها و آرای مختلف در زمینه قیام زید بن علی علیه السلام پی برد، و از سوی دیگر ملاکی در ترجیح یک نظریه بر نظریه دیگر به دست آورد.
از جمله این که مقام تقیه همواره مقتضی آن بوده است که ائمه خود را از جریان های سیاسی و خطوطی که علیه حکومت ها فعال بوده اند، دور نشان دهند و لازمه چنین خط مشیی چنین بوده است که ائمه حرکت زید بن علی علیه السلام را هر چند به لحاظ ماهیت و هدف صحیح می دانسته اند، اما درباره آن به گونه ای داوری کنند که قیام او موجب هجوم دستگاه خلافت به تشکیلات شیعی نشود، و چه بسا امتناع برخی از اصحاب امام صادق علیه السلام از پیوستن به زید در جهت همین سیاست بوده است، اما تأیید شخصیت معنوی و قیام زید که در بیان معصومین آمده، هرگز قابل حمل بر تقیه نیست، زیرا هیچ نیرویی ایشان را ناگزیر به تقیه در جهت بزرگداشت مقام زید نمی کرده است تا آنان نظر به ملاحظات سیاسی از زید و قیام او دفاع کنند. بنابراین، دفاع ائمه از قیام زید و شخصیت وی، علتی جز والایی و ارجمندی او نزد ایشان نداشته است.
از آن جا که خط مشی تقیه سبب شده بود امام باقر و امام صادق علیهم السلام حمایت علنی از قیام زید نکنند و نیز قیام او تنش های عقیدتی ای را به دنبال داشت، برخی از شیعیان به گمان این که زید بن علی از نظر امام صادق علیه السلام، دارای شخصیتی منفی است و امام حرکت او را باطل می داند، نزد آن حضرت لب می گشایند تا از زید به بدی یاد کنند! اما امام صادق علیه السلام جلو ایشان را می گیرد و می فرماید: «لاتفعل رحم الله عمی زیدا...» یعنی، اقدام به چنین کاری نکن و سرزنش منمای! خداوند عمویم ـ زید ـ را مورد رحمت قرار دهد.
هر چند قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام در عصر امام صادق علیه السلام صورت گرفت، و از زمان وفات امام باقر علیه السلام تا زمان نهضت زید حدود هشت سال می گذشت، اما چنین قیامی از سال ها قبل مطرح بود و بارها و بارها امام باقر علیه السلام درباره آن اظهار نظر فرموده بود.
در بررسی زندگی سیاسی امام باقر علیه السلام، توجه به موضع آن حضرت در قبال قیامی که زید بن علی هماره از آن سخن می گفت و مترصد تحقق آن بود، ضروری است. روایات در زمینه شخصیت زید و موضع گیری امام باقر علیه السلام و سایر ائمه اطهار در قبال قیام او به سه دسته قابل تقسیم است:
توجه به چند نکته می تواند در بررسی این روایات مؤثر باشد:
اگر نکات یاد شده مورد توجه قرار گیرد می توان از یک سو به علت وجود نقل ها و آرای مختلف در زمینه قیام زید بن علی علیه السلام پی برد، و از سوی دیگر ملاکی در ترجیح یک نظریه بر نظریه دیگر به دست آورد.
از جمله این که مقام تقیه همواره مقتضی آن بوده است که ائمه خود را از جریان های سیاسی و خطوطی که علیه حکومت ها فعال بوده اند، دور نشان دهند و لازمه چنین خط مشیی چنین بوده است که ائمه حرکت زید بن علی علیه السلام را هر چند به لحاظ ماهیت و هدف صحیح می دانسته اند، اما درباره آن به گونه ای داوری کنند که قیام او موجب هجوم دستگاه خلافت به تشکیلات شیعی نشود، و چه بسا امتناع برخی از اصحاب امام صادق علیه السلام از پیوستن به زید در جهت همین سیاست بوده است، اما تأیید شخصیت معنوی و قیام زید که در بیان معصومین آمده، هرگز قابل حمل بر تقیه نیست، زیرا هیچ نیرویی ایشان را ناگزیر به تقیه در جهت بزرگداشت مقام زید نمی کرده است تا آنان نظر به ملاحظات سیاسی از زید و قیام او دفاع کنند. بنابراین، دفاع ائمه از قیام زید و شخصیت وی، علتی جز والایی و ارجمندی او نزد ایشان نداشته است.
از آن جا که خط مشی تقیه سبب شده بود امام باقر و امام صادق علیهم السلام حمایت علنی از قیام زید نکنند و نیز قیام او تنش های عقیدتی ای را به دنبال داشت، برخی از شیعیان به گمان این که زید بن علی از نظر امام صادق علیه السلام، دارای شخصیتی منفی است و امام حرکت او را باطل می داند، نزد آن حضرت لب می گشایند تا از زید به بدی یاد کنند! اما امام صادق علیه السلام جلو ایشان را می گیرد و می فرماید: «لاتفعل رحم الله عمی زیدا...» یعنی، اقدام به چنین کاری نکن و سرزنش منمای! خداوند عمویم ـ زید ـ را مورد رحمت قرار دهد.
wikiahlb: موضع_ائمه_علیهم_السلام_در_مورد_قیام_زید