موسیقی کردستان

کردستان به سبب گستردگی و تنوع انواع موسیقی و نیز قدمت برخی از انواع موسیقی، از مناطق مهم موسیقایی ایران است. موسیقی کردستان را از نظر قدمت تاریخی به دو گروه می توان تقسیم کرد که شامل دوره های باستانی و میانه است.
دورۀ باستانی. ریشه های این بخش متعلق به پیش از اسلام است. آوازهای هوره سیاچمانه، نمونه هایی از آوازهای بیت و حیران و برخی مقام های اجرا شده با سرنا و دوزله متعلق به این دوره اند. هوره منشأ شکل گیری بسیاری از فرم های آوازی دوره های گذشته است. بیت خوانان از مقام های آن با تغییر شکل مناسب در اجرای منظومه ها و حکایت های کردی بهره می گیرند و اجراکنندگان آوازهای چَپَله و بزمی گوش نیز در اجراهای خود از این آواز استفاده می کنند.
دورۀ میانه. بسیاری از نمونه های موسیقی کردی متعلق به این دوره اند. به این بخش از موسیقی کردی گاه عنوان گورانی داده می شود. ترانه ها و آهنگ های رقص غالباً متعلق به این دوره اند که با آواز، سرنا و دهل، دوزله و تمبک، شمشال (نی)، نرمه نای و گاه کمانچه و دایره و دف اجرا می شوند. این بخش گسترده ترین بخش از موسیقی کردستان است. بخش گسترده ای از موسیقی دورۀ میانه را موسیقی های رقص تشکیل می دهند. گریان، فتاح و فتاح پاشایی، چپی، سه جار، پشت پا، لبلان از مهم ترین مقام های رقص در کردستان به شمار می روند. موسیقی دراویش قادریه که با آواز، دف و تاس در خانقاه ها اجرا می شود، جزو موسیقی صوفیانه مذهبی این ناحیه است. دراویش نقشبندیه در خانقاه های خود کمتر از موسیقی بهره می جویند. لالایی ها، ترانه ها، مرثیه ها و آوازهای کار، بخش های دیگر موسیقی کردستان را تشکیل می دهند.