موسیقی آذربایجان شرقی. موسیقی آذربایجان شرقی در یک تقسیم بندی کلی به دو بخش موسیقی عاشیقی و موغامات (مقامات) تقسیم می شود.
۱ـ موسیقی عاشیقی. اساس موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی بر تعدادی نغمه و آهنگ استوار است که «هاوا» نامیده می شوند. موسیقی عاشیقی آذربایجان حدود ۸۰ هاوای مستقل دارد. در جمهوری آذربایجان، موسیقی عاشیقی در قالب چند سَبْکْ و مکتب تجلی یافته که عبارت اند از مکتب بورچالو، مکتب کازاخ، و مکتب شیروان. عاشیق های ایران با سبک های گوناگونِ موسیقی عاشیقی آشنایی دارند اما تفکیک آن ها در ایران به اندازۀ جمهوری آذربایجان نیست. عاشیق ها نوازنده، خواننده و داستان گویند و بخشی از میراث خنیاگران ایران و آسیای مرکزی و قفقاز را به ارث برده اند. اوزان ها اجداد عاشیق های امروزی بوده اند. از برخی روایت های کتبی و شفاهی این طور استنباط می شود که تاریخ مدون هنر عاشیقی از زمان شاه اسماعیل صفوی آغاز شده است. نغمه های عاشیقی در گذشته های دور «بوی» و امروز «هاوا» نامیده می شوند. هاواها ستون های اصلی موسیقی عاشیق ها را تشکیل می دهند. امروز موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی با آواز، ساز عاشیقی، بالابان، و قاوال (دایره) اجرا می شود. سنت داستان گویی اساس کار عاشیق ها بوده است، اما این سنت در حال فراموش شدن است. داستان هایی که عاشیق ها اجرا می کنند همان داستان های مألوف اقوام ترک زبان یا ترک نژادند مانند کوراوغلی، شاه اسماعیل، اصلی، کرم، و ...
۲ـ موغومات (مقامات). بخش عمده ای از موسیقی آذربایجان شرقی را نوعی موسیقی موسوم به موغومات (مقامات) تشکیل می دهد. مقامات مجموعه ای منظم و نسبتاً مدون از نغمه ها، گوشه ها و مقام های گوناگون است. نظام مقامات در موسیقی آذربایجان بسیار شبیه به ردیف دستگاهیِ موسیقی ایران است و این دو ریشۀ مشترک دارند. به عبارت دقیق تر، مقامات آذربایجان روایتِ آذربایجانی از ردیف دستگاهی موسیقی ایران است. دستگاه ها یا مقامات اصلی موسیقی آذربایجان عبارت اند از ماهور، چهارگاه، شور، بیات شیراز، راست، همایون (شوشتر) و زابل سه گاه. این مقامات، مانند ردیف دستگاهی موسیقی ایران، هم به صورت آوازی و هم به صورت سازی اجرا می شوند. از سازهایی که در اجرای این نوع موسیقی به کار می رود، تار آذربایجانی، کمانچه و قاوال (دایره) درخور ذکر است. قاوال را در عرف این موسیقی خواننده می نوازد. به جز موسیقی عاشیقی و مقامات، انواع دیگری از موسیقی در فرهنگ آذربایجان شرقی متداول است که برخی از آن ها عبارت اند از لالایی ها، نغمه های چوپانی، که با نی نواخته می شوند، ترانه ها، مرثیه ها و آوازهای کار. سازهای متداول در موسیقی آذربایجان شرقی عبارت اند از ساز عاشیقی (قوپوز، چگور)، تار آذربایجانی، کمانچه، بالابان، نی، نی لبک، سرنا، قاوال (دایره)، دهل، ناقارا، قوشا ناقارا، تخته، و گارمون (نوعی آکاردئون).
۱ـ موسیقی عاشیقی. اساس موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی بر تعدادی نغمه و آهنگ استوار است که «هاوا» نامیده می شوند. موسیقی عاشیقی آذربایجان حدود ۸۰ هاوای مستقل دارد. در جمهوری آذربایجان، موسیقی عاشیقی در قالب چند سَبْکْ و مکتب تجلی یافته که عبارت اند از مکتب بورچالو، مکتب کازاخ، و مکتب شیروان. عاشیق های ایران با سبک های گوناگونِ موسیقی عاشیقی آشنایی دارند اما تفکیک آن ها در ایران به اندازۀ جمهوری آذربایجان نیست. عاشیق ها نوازنده، خواننده و داستان گویند و بخشی از میراث خنیاگران ایران و آسیای مرکزی و قفقاز را به ارث برده اند. اوزان ها اجداد عاشیق های امروزی بوده اند. از برخی روایت های کتبی و شفاهی این طور استنباط می شود که تاریخ مدون هنر عاشیقی از زمان شاه اسماعیل صفوی آغاز شده است. نغمه های عاشیقی در گذشته های دور «بوی» و امروز «هاوا» نامیده می شوند. هاواها ستون های اصلی موسیقی عاشیق ها را تشکیل می دهند. امروز موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی با آواز، ساز عاشیقی، بالابان، و قاوال (دایره) اجرا می شود. سنت داستان گویی اساس کار عاشیق ها بوده است، اما این سنت در حال فراموش شدن است. داستان هایی که عاشیق ها اجرا می کنند همان داستان های مألوف اقوام ترک زبان یا ترک نژادند مانند کوراوغلی، شاه اسماعیل، اصلی، کرم، و ...
۲ـ موغومات (مقامات). بخش عمده ای از موسیقی آذربایجان شرقی را نوعی موسیقی موسوم به موغومات (مقامات) تشکیل می دهد. مقامات مجموعه ای منظم و نسبتاً مدون از نغمه ها، گوشه ها و مقام های گوناگون است. نظام مقامات در موسیقی آذربایجان بسیار شبیه به ردیف دستگاهیِ موسیقی ایران است و این دو ریشۀ مشترک دارند. به عبارت دقیق تر، مقامات آذربایجان روایتِ آذربایجانی از ردیف دستگاهی موسیقی ایران است. دستگاه ها یا مقامات اصلی موسیقی آذربایجان عبارت اند از ماهور، چهارگاه، شور، بیات شیراز، راست، همایون (شوشتر) و زابل سه گاه. این مقامات، مانند ردیف دستگاهی موسیقی ایران، هم به صورت آوازی و هم به صورت سازی اجرا می شوند. از سازهایی که در اجرای این نوع موسیقی به کار می رود، تار آذربایجانی، کمانچه و قاوال (دایره) درخور ذکر است. قاوال را در عرف این موسیقی خواننده می نوازد. به جز موسیقی عاشیقی و مقامات، انواع دیگری از موسیقی در فرهنگ آذربایجان شرقی متداول است که برخی از آن ها عبارت اند از لالایی ها، نغمه های چوپانی، که با نی نواخته می شوند، ترانه ها، مرثیه ها و آوازهای کار. سازهای متداول در موسیقی آذربایجان شرقی عبارت اند از ساز عاشیقی (قوپوز، چگور)، تار آذربایجانی، کمانچه، بالابان، نی، نی لبک، سرنا، قاوال (دایره)، دهل، ناقارا، قوشا ناقارا، تخته، و گارمون (نوعی آکاردئون).
wikijoo: موسیقی_آذربایجان_شرقی