موسی جارا. [ سا رُل ْ لاه ] ( اِخ ) ابن فاطمه ترکستانی قازانی تاتاری ، شیخ اسلام روسیه پیش از انقلاب بلشویکی بود و در سال 1295 هَ. ق. / 1878 م. در روستوف دون روسیه به دنیا آمد و در فقه عربی و معارف اسلامی متبحر شد و به امامت مسجد جامعالکبیر پطروگراد رسید و به حج رفت و سه سال در مکه مجاور گشت. آنگاه به دیار خود برگشت و در پطروگراد چاپخانه ای بنیان نهاد و در چاپ و نشر آثار زبان های عربی و فارسی و تاتاری و ترکی و روسی و جز آن خدمتی شایان کرد، ولی با نشر کتابی به زبان ترکی درباره انقلاب مورد خشم حکومت بلشویک قرار گرفت و چاپخانه اش تعطیل و خودش زندانی گشت و پس از آزادی به ترکستان غربی و ترکستان شرقی و چین و افغانستان افتاد و در بلاد اسلامی چون هند و سپس ایران و عراق رفت و جزیرةالعرب و مصر و تمام ترکیه و ترکستان غربی را سیاحت کرد و در جنگ جهانی دوم در هند به زندان انگلیسها افتاد. و بعد به مصر رفت و در سال 1369 هَ. ق. در قاهره درگذشت. از آثار اوست : 1 - تاریخ القرآن و المصاحف. 2 - شرح ناظمةالزهر. 3 - الوشیعة فی نقض عقائدالشیعه. 4 -عده ای رساله در زمینه های دیگر. ( از الاعلام زرکلی ).
