موسوی خلخالی مرتضی

[ویکی نور] آیت الله سیّد مرتضی خلخالی از علما و فقهای عظام عصر خود، در دارالارشاد اردبیل، به سال 1247ق1210/ش در (کلور) خلخال متولد شد.
وی مقدمات و بخشی از علوم حوزوی را از علما و روحانیون خلخال و حوزه علمیه قزوین فرا گرفت. در سال 1276ق رهسپار حوزه علمیه نجف اشرف گردید و به تربیت از محضر بزرگان علمی دیار نور همچون آیات عظام انصاری، مرتضی بن محمدامین، سیّد حسین کوه کمری، شیخ علی خلیلی طهرانی و دیگران بهره برد و به مقام اجتهاد نایل آمد.
ایشان درسال 1291 و 1292ق به زادگاه خود بازگشت و پس از اندک مدتی، با تقاضای بزرگان علمی و اندیشمندان منطقه، در اردبیل اقامت گزید. با حضور ایشان در اردبیل، حوزه علمیه رونق گرفت و دانشوران از مناطق مختلف قفقاز و آذربایجان به اردبیل سرازیر شدند و محضر ایشان را مغتنم شمردند.
حوزه درسی آن بزرگوار، از گرمی خاصی برخوردار شد و شاگردانی که بعدها خود از علما اعلام و مراجع به شمار آمدند، در محضرش تربیت یافتند. سیّد علاوه بر عظمت علمی، از مقام رفیع معنوی نیز برخوردار و به بروز کرامات، اشتهار داشت. در قداست، تقوی، زهد و پرهیز از زخارف دنیا، ضرب المثل و در درایت، حلم و بردباری، سرآمد همگان بود.
از ایشان آثار علمی چندی مشتمل بر مباحث فقهی صلاه، غصب، رضا، نکاح و محرمات نکاح و مجموعه ای از مسایل متفرقه در فقه و همچنین یک دوره کامل مباحث علم اصول به سبک کتاب مشهور (قوانین) و نیز کتابی در علم رجال و حواشی و نظرات علمی بر کتاب (الفوائد الرجالیه) استاد خود شیخ علی طهرانی بر جای مانده است.