منظور از مهاجرت معکوس ارامنه ( ارمنی: Հայերի հայրենադարձություն ) بازگشت ارمنی تباران به سرزمین های تاریخی خود، به ویژه به جمهوری ارمنستان و جمهوری آرتساخ است.
ارامنه قومی هستند که از کوه های همنام شان، یعنی ارتفاعات ارمنستان، در آسیای غربی، بین آناتولی، قفقاز، فلات ایران و هلال حاصلخیز برخاسته اند. در حال حاضر بیشتر این منطقه بین ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران و ترکیه تقسیم شده است.
... [مشاهده متن کامل]
اورارتو، سلف ساتراپی ارمنستان، زمانی در قرن ۹ قبل از میلاد قبایل ارتفاعات را متحد کرد که در نهایت منجر به ظهور مردم ارمنستان شد. با گسترش زبان ارمنی، ارتفاعات همگن شدند.
ارمنی ها در طول تاریخ در دوره حکومت خارجی بارها تحت آزار و اذیت، آوارگی و اخراج قرار گرفتند. در سال ۵۷۸ میلادی، موریس امپراتور بیزانس حدود ۳۰٬۰۰۰ ارمنی را از مناطق تحت کنترل خود اخراج کرد. او به همتای ایرانی خود گفت که همین کار را انجام دهد.
در قرن نوزدهم، روسیه در نتیجه جنگ با ایران ( ۱۸۰۴–۱۸۱۳ و ۱۸۲۶–۱۸۲۸ ) و با امپراتوری عثمانی ( ۱۸۲۸–۱۸۲۹ و ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ) تمام قفقاز جنوبی، از جمله بیشتر ارمنستان شرقی را به دست آورد.
پس از آنکه امپراتوری روسیه قفقاز جنوبی را از ایران ضمیمه کرد، استان ارمنستان را از مناطق متعلق به خانات ایروان تأسیس کردند. در سال ۱۸۲۶، جمعیت خانات ۱۱۰۱۲۰ نفر بود که از این تعداد ۲۰٬۰۷۳ نفر ( حدود ۱۸٪ ) ارمنی بودند. امپراتوری روسیه، همراه با جامعه ارمنی موجود در قفقاز جنوبی، بازگرداندن ارمنی ها از امپراتوری عثمانی به استان جدید را گسترش داد. حدود ۴۰ هزار نفر از ایران قاجاری و ۹۰ هزار نفر از ترکیه عثمانی راهی سرزمین تحت کنترل روسیه شدند.
جنگ های روسیه و ایران و روسیه و عثمانی باعث ایجاد بی اعتمادی به مسیحیان در امپراتوری های مسلمان، به ویژه در امپراطوری عثمانی شد، که با شکست های متعدد آنها از کشورهای مسیحی در بالکان در جریان افول امپراتوری عثمانی، افزایش یافت. ارمنی ها اغلب به خیانت متهم می شدند که باعث می شد افراد فراقانونی مخالف امپراتوری روسیه به غارت و حمله به ارمنی ها و کشتارهایی مانند قتل عام حمیدیه دست بزنند.
اگرچه تعدادی از ارامنه حکومت عثمانی یا ایران را ترجیح می دادند، ارامنه اهل داخل روسیه شورش ها و احساس بیداری ملی را در میان ارامنه عثمانی تحریک می کردند. بسیاری برای پیوستن به سازمانهای انقلابی که هدف آنها بازگرداندن استقلال ارمنستان برای ارمنستان عثمانی بود، به قفقاز جنوبی نقل مکان کردند. این امر در نهایت به یکی از عواملی تبدیل شد که رهبری عثمانی را به سوی نسل کشی و از بین بردن تمام حضور ارامنه از ارمنستان عثمانی سوق داد. با آغاز نسل کشی ارامنه از سال ۱۹۱۵، هجوم پناهندگان ارمنی به ماورای قفقاز به سرعت تسریع شد.
ارامنه قومی هستند که از کوه های همنام شان، یعنی ارتفاعات ارمنستان، در آسیای غربی، بین آناتولی، قفقاز، فلات ایران و هلال حاصلخیز برخاسته اند. در حال حاضر بیشتر این منطقه بین ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران و ترکیه تقسیم شده است.
... [مشاهده متن کامل]
اورارتو، سلف ساتراپی ارمنستان، زمانی در قرن ۹ قبل از میلاد قبایل ارتفاعات را متحد کرد که در نهایت منجر به ظهور مردم ارمنستان شد. با گسترش زبان ارمنی، ارتفاعات همگن شدند.
ارمنی ها در طول تاریخ در دوره حکومت خارجی بارها تحت آزار و اذیت، آوارگی و اخراج قرار گرفتند. در سال ۵۷۸ میلادی، موریس امپراتور بیزانس حدود ۳۰٬۰۰۰ ارمنی را از مناطق تحت کنترل خود اخراج کرد. او به همتای ایرانی خود گفت که همین کار را انجام دهد.
در قرن نوزدهم، روسیه در نتیجه جنگ با ایران ( ۱۸۰۴–۱۸۱۳ و ۱۸۲۶–۱۸۲۸ ) و با امپراتوری عثمانی ( ۱۸۲۸–۱۸۲۹ و ۱۸۷۷–۱۸۷۸ ) تمام قفقاز جنوبی، از جمله بیشتر ارمنستان شرقی را به دست آورد.
پس از آنکه امپراتوری روسیه قفقاز جنوبی را از ایران ضمیمه کرد، استان ارمنستان را از مناطق متعلق به خانات ایروان تأسیس کردند. در سال ۱۸۲۶، جمعیت خانات ۱۱۰۱۲۰ نفر بود که از این تعداد ۲۰٬۰۷۳ نفر ( حدود ۱۸٪ ) ارمنی بودند. امپراتوری روسیه، همراه با جامعه ارمنی موجود در قفقاز جنوبی، بازگرداندن ارمنی ها از امپراتوری عثمانی به استان جدید را گسترش داد. حدود ۴۰ هزار نفر از ایران قاجاری و ۹۰ هزار نفر از ترکیه عثمانی راهی سرزمین تحت کنترل روسیه شدند.
جنگ های روسیه و ایران و روسیه و عثمانی باعث ایجاد بی اعتمادی به مسیحیان در امپراتوری های مسلمان، به ویژه در امپراطوری عثمانی شد، که با شکست های متعدد آنها از کشورهای مسیحی در بالکان در جریان افول امپراتوری عثمانی، افزایش یافت. ارمنی ها اغلب به خیانت متهم می شدند که باعث می شد افراد فراقانونی مخالف امپراتوری روسیه به غارت و حمله به ارمنی ها و کشتارهایی مانند قتل عام حمیدیه دست بزنند.
اگرچه تعدادی از ارامنه حکومت عثمانی یا ایران را ترجیح می دادند، ارامنه اهل داخل روسیه شورش ها و احساس بیداری ملی را در میان ارامنه عثمانی تحریک می کردند. بسیاری برای پیوستن به سازمانهای انقلابی که هدف آنها بازگرداندن استقلال ارمنستان برای ارمنستان عثمانی بود، به قفقاز جنوبی نقل مکان کردند. این امر در نهایت به یکی از عواملی تبدیل شد که رهبری عثمانی را به سوی نسل کشی و از بین بردن تمام حضور ارامنه از ارمنستان عثمانی سوق داد. با آغاز نسل کشی ارامنه از سال ۱۹۱۵، هجوم پناهندگان ارمنی به ماورای قفقاز به سرعت تسریع شد.
