مه دود بزرگ

مه دود بزرگ طی روزهای ۵ تا ۹ دسامبر سال ۱۹۵۲ اتفاق افتاد، آلودگی هوا در شهر لندن به اندازه ای افزایش یافت که در اثر به کارگیری بیش از اندازه زغال سنگ و در اثر سرمای هوا مه دود غلیظی همه شهر را فرا گرفت و نزدیک سی و چهار هزار نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست دادند و بیش از صد هزار نفر هم بیمار شدند. در تحقیقاتی که بعداً انجام شد آمار کشته شدگان آن واقعه را نزدیک دوازده هزار نفر برشمرده است. [ ۱]
ابعاد گسترده این فاجعه که از آن به عنوان یکی از بزرگ ترین فاجعه های زیست محیطی و بدترین فاجعه مرتبط با آلودگی هوا در بریتانیا یاد می شود و فشار افکار عمومی موجب شد تا مجلس بریتانیا، مصوبه ای را تحت عنوان مصوبه هوای پاک در سال ۱۹۵۶ تحت عنوان ( به انگلیسی: clean air act ) تصویب کرد. [ ۲] [ ۳]
برخی کارشناسان معتقدند آلاینده هایی که در تهران تولید می شود خطر بیشتری از زغال سنگ در لندن دهه ۵۰ دارد. [ ۴] در شهر تهران به علت غلظت چند برابری استانداردهای بین المللی بنزن در هوا، ریسک ابتلا به انواع بیماری ها ازجمله سرطان های خونی به دلیل وجود این آلاینده افزایش یافته است. میزان بنزن در برخی از مناطق تهران تا ۴۰ برابر حد مجاز برآورد شده است. دیگر آلاینده سرطان زا در هوای تهران، آزبست یا پنبه نسوز است که بر اثر استفاده از لنت ترمز و صفحه کلاج حاوی آزبست در خودروها در هوا آزاد می شود. طبق بررسی انجام شده، میزان آزبست موجود در هوای تهران ۲۰ تا ۵۰ برابر شهرهای اروپایی است. آزبست نیز از عوامل شناخته شده سرطان ریه است. [ ۵] قرار گرفتن در معرض ازون یک علت اصلی بیماری تنفسی است و به ویژه سالمندان، مبتلایان به بیماری های تنفسی و کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد مرگ زودرس ناشی از قرار گرفتن در معرض ازون در بین مبتلایان به بیماری قلبی و ریوی بیشتر مشاهده می شود. [ ۶]
در ایران سالیانه ۴۵۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا می میرند. [ ۷] در تهران براساس آمار، کمترین میزان مرگ و میر به علت آلودگی هوا در سال ۱۰۰۰۰ نفر، بیشترین آن ۱۸۰۰۰ نفر و میانگین آن ۱۳۰۰۰ نفر است. [ ۸] مطابق گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۸۲، ۸۱۵۲ تن تهرانی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده اند به طوری که فاصله سال های ۸۲ تا ۸۵، نه تنها از میزان مرگ بر اثر آلودگی هوا در تهران کاسته نشده، بلکه تنها در آبان ماه سال ۸۵، آلودگی هوای تهران به اندازه نیمی از تمام سال ۸۲ قربانی داشته است. [ ۹] به خاطر استنشاق هوای تهران ۹۹۰۰ نفر در سال ۸۴ به دلیل دو آلاینده اکسیدهای نیتروژن NOx و ذرات معلق کوچکتر از ۱۰ میکرون PM۱۰ فوت کردند. آلاینده PM۱۰ به تنهایی در سال ۱۳۸۸ موجب مرگ ۶۲۰۰ نفر شده است. [ ۱۰] در اثر آلودگی هوایی که در کشور ایران در سال ۱۳۸۹ به وجود آمد، حداقل ۴۰۰۰ نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست داده اند. [ ۱۱] [ ۱۲] مرگ و میر در افراد کهنسال و کودکان بیشتر دیده شده است، از جمله افرادی که دارای بیماری های مزمن و زمینه ای بودند، آلودگی هوا بیشتر روی آن ها تأثیر گذاشته است. [ ۱۳]