منگوقاان

منگوقاآن. منگوقاآن چهارمین خاقان حکومت مغول بود[ ۱] که بین سالهای ۱۲۵۱ تا ۱۲۵۹ و تا پایان زندگیش حکمرانی کرد. در زمان حکومت او، مغول ها سوریه و ایران را تصرف کردند.
دوران فرمانروایی منگوقاآن را از نظر سیاسی که در برابر دنیای مسیحیت در پیش گرفته شده را می توان دنبالهٔ دوران کوتاه مدت گیوک خان به شمار آورد. برگشتی که از طرف دنیای شمنی از جانب نایب السطنه آغول غایمش و مریدان و طرفدارانش صورت گرفت. با به حکومت رسیدن منگوقاآن مسیحیت در سراسر قلمرو امپراتوری رونق پیدا می کند. به طوری که رفت وآمدهای هیئتهای مذهبی و سیاسی کاروانهای بازرگانی افزوده شدن پیروان و مریدان جدید در شهرها و روستاها ایجاد صومعه و کلیساها در نقاط مختلف و هر چه باشکوه تر شدن تشریفات مراسم دین مسیحیت علنی گردید نشان دهندهٔ این رونق است. مادر قاآن جدید، سرقویتی بیگی و همچنین یکی از همسران سوگلی و چندتن دیگر از همسران خان یکی از پسران و چندتن از دختران وی یکی از برادرانش بلقای وزیر بزرگ و با نفوذ و همچنین مربی فرزند ارشد منگو قاآن همگی مسیحی بوده اند. می توان چنین نتیجه گرفت که با وجود نفوذ غرب در جهان مغولی از طریق دین و نفوذ کشیشان و طبیبان مسیحی در کاخ شاهی در کارهای سیاسی و نفوذ بازرگانان در اقتصاد جهان غرب نتوانست توقع خود را آنچنان که انتظار می رفت در دوره امپراتوری برآورده کند. به این دلیل که منگوقاآن می خواست سیاست توسعه طلبی جاه طلبی چنگیز را ادامه بدهد و مانع هایی که بر سر راهش وجود دارد یکی پس از دیگری از سر راهش بردارد و یاسا را بر همهٔ ملل و اقوام حکمفرما سازد. یاسا - چنگیز در واقع در قالب پیامبری بود که کتاب داشت ( یاسا و بیلیق ) کتاب های چنگیز هستند. یاسا عبارت بود از  : ( دستورها و قوانین ) و؛ بیلق ( وصایای خان ) . [ ۱]
منگوقاآن در حکومت داری خود بیش از حد مراقب رعایت یاسای چنگیز خان در آداب و رسوم مراسم های مغولی بود ولی چون در دوره حکومت او به واسطه مدت رفاقت ( معاشرت ) و هم نشینی با افرادی که دارای تمدن، مملکتهای مغلوبه صلابت و خشونت اولیه خانهای مغول کمی تخفیف یافته بود و نظر ایشان در ترتیب اداره مملکتها و عهد با ملتها و ملل مغلوب با و رعایا وسعت حاصل کرده بود و راه عادلانه تر و به قواعد و قوانین سیاست و مملکت داری و اداره و ترتیب نظم سلاطین متمدن نزدیکتر گردید. مادر منگوقاآن که زنی بسیار مدبر، سیاستمدار و نیرومند و صاحب شوکت در اداره امپراتوری بود و منگوقاآن کاملاً تربیت یافته و تحت تأثیرات وی بود. منگو مثل آن زن، نسبت به عموم ادیان گوناگون و رسم و عادات ممالک مغول به آن ها احترام را می گذاشت و با اینکه مادر وی مسیحی بود ولی علمای دین عیسی و مذاهب دین بودایی و تائوئ و اسلام هم در پیش او همه یکسان بودند. منگوقاآن در دومین سال سلطنتش بعد از مرتب کردن امور اداری و فراغت از وضع داخلی مملکت خود به دنبال کشورگشایی پرداخت و مصمم شد که به فتح مملکتهایی که هنوز کامل بدست نگرفته بود را به انجام برساند پس برادر کوچک خود هلاکو را مأمور دفع اسماعیلیه و مطیع ساختن خلیفه بغداد کرد و قوبیلای برادر وسطی خود را به تسخیر ممالک تابعه سلسله سونگ یعنی چین جنوبی فرستاد[ ۲]